AB GÜNDEMİ: AB Ekonomisinin Sonbahar Görünümü: Artan Salgın ve Kesintiye Uğrayan Ekonomik Toparlanma

AB Ekonomisinin Sonbahar Görünümü: Artan Salgın ve Kesintiye Uğrayan Ekonomik Toparlanma 

Avrupa Komisyonunun 5 Kasım 2020 tarihinde yayımlanan Sonbahar Dönemi Ekonomik Tahmin Raporu AB’nin ekonomik toparlanma beklentilerinin COVID-19 salgınının seyrinin hızlanması dolayısıyla kesintiye uğradığına işaret ediyor. Rapor, enfeksiyon vakalarının artmasıyla birlikte yeniden canlanan salgın dolayısıyla üye ülkelerde tekrar uygulanmaya başlanan karantina önlemlerinin, ilkbahar dönemine göre daha az olmakla birlikte tüketim ve yatırımlar üzerinde olumsuz etki edeceğini ve AB’nin ekonomik toparlanma beklentisinin de kesintiye uğratacağını ortaya koyuyor.

Raporda COVID-19 salgınının, küresel ekonomiler ve AB ekonomileri için çok ciddi ekonomik ve sosyal sonuçları olan büyük bir şoku temsil ettiğine işaret edilirken AB’de ekonomik faaliyetin yılın ilk yarısında şiddetli bir şok yaşadığı ve üçüncü çeyrekte, karantina tedbirlerinin kademeli olarak kaldırılmasıyla güçlü bir şekilde toparlanma gösterdiği belirtiliyor. Bununla birlikte, salgının son dönemde yeniden canlanması, ulusal makamların yayılmasını sınırlamak için yeni halk sağlığı önlemleri getirmesiyle aksamalara neden olduğu ifade ediliyor. Salgının seyrindeki son durum, büyüme tahminlerinin son derece yüksek düzeyde belirsizlik ve risklere tabi olmasına yol açıyor.

Kesintiye Uğrayan Toparlanma

Komisyonun son tahmin raporuna göre, AB ekonomisinin 2020'de %7,4 küçülmeyi takiben, 2021'de %4,2 ve 2022'de %3 büyümesi öngörülüyor. Avro Alanı ekonomisinin de benzer şekilde 2020'de %7,8 daralmadan sonra 2021'de %4,2 2022'de %3 büyüyeceği tahmin ediliyor. Ancak ekonominin 2022'de hem Avro Alanı’nda hem de AB'de COVID-19 salgını öncesi seviyelere gelmesi beklenmiyor. Salgınının ekonomik etkisi AB genelinde büyük farklılıklar gösterirken aynı durum iyileşme beklentileri için de geçerli. Ülkeler arasındaki bu farklılıklar da her ülkede virüsün yayılma hızı, onu kontrol altına almak için alınan halk sağlığı önlemleri, ekonomilerdeki sektörlerin durumu ve ulusal politika tedbirlerinin gücüne bağlı bulunuyor.

İşsizlik Oranında Sınırlı Artış

İş kayıpları ve işsizlikteki artış, birçok Avrupalının geçim kaynakları üzerinde ciddi baskılar yarattı. AB düzeyindeki girişimlerle birlikte üye ülkeler tarafından alınan politika önlemleri, salgının işgücü piyasaları üzerindeki etkisini hafifletmeye yardımcı oldu. Özellikle benzeri görülmemiş düzeydeki kapsamlı kısa süreli çalışma programları yoluyla alınan önlemler işsizlik oranındaki artışın ekonomik faaliyetteki düşüşe kıyasla sınırlandırılmasını sağladı. İşsizlik oranı, üye ülkelerin acil durum destek önlemlerini kademeli olarak kaldırmaları ve işgücü piyasasına yeni katılımlar nedeniyle 2021'de artması 2022'de ise ekonomide beklenen toparlanma ile birlikte azalması bekleniyor.

AB'de işsizlik oranının, 2020'de %7,7'den 2021'de %8’6’ya yükseldikten sonra 2022'de %8,9'a inceği öngörülüyor. Avro Alanı’nda işsizlik oranının da 2020'de %8,3 olması beklenirken 2021'de %9,4'e yükseldikten sonra 2022'de %8,9'a gerileyeceği tahmin ediliyor.

Kamu Açığı ve Kamu Borçlarında Artış

Gerek ekonominin desteklenmesine yönelik politika önlemleri gerek otomatik dengeleyicilerin etkisiyle sosyal harcamaların artması ve vergi gelirlerinin azalması nedeniyle bu yıl AB genelinde kamu açıklarındaki artışın yüksek seviyelere ulaşması bekleniyor. Bu doğrultuda 2019'da Avro Alanı kamu açığının GSYH'nin %0,6'sından 2020'de yaklaşık % 8,8'ine çıkacağını, ardından, olağanüstü destek önlemlerinin kademeli olarak azaltılması sonucunda ekonomik durumun iyileşme göstermesi beklentisiyle 2021'de GSYH'nin %6,4'üne ve 2022'de %4,7sine düşeceği öngörülüyor. Kamu açığındaki artışın yansıması olarak kamu borcunun GSYH’ye oranının da Avro Alanı’nda 2019'da GSYH'nin %85,9'undan 2020'de %101,7'sine, 2021'de %102,3'üne, 2022'de %102,6'sına yükselmesi bekleniyor.

Talebin zayıf olması, işgücü piyasasındaki durgunluk ve avro döviz kurunun yüksek düzeyde seyretmesinin fiyatlar üzerinde aşağı yönlü baskı oluşturması bekleniyor. Bunun sonucunda Harmonize Tüketici Fiyatları Endeksi (HICP) ile ölçülen enflasyon oranının petrol fiyatlarının istikrar kazanmasıyla birlikte Avro Alanı’nda 2020'de %0,3’e yükseldikten sonra 2021'de %1,1'e ve 2022'de % 1,3'e ineceği tahmin ediliyor. AB’de ise enflasyon 2020'de % 0,7’ye yükseleceği, 2021'de %1,3 ve 2022'de %1,5’e düşecek

Ekonomik Görünüme Yönelik Riskler

Komisyonun raporunda 2020 sonbahar ekonomik tahminini çevreleyen belirsizlikler ve risklerin son derece yüksek olduğu belirtiliyor. En önde gelen riskin, salgının kötüleşmesi kapsamında daha sıkı halk sağlığı önlemlerinin gerekmesi ve bunun ekonomi üzerinde daha şiddetli ve daha uzun süreli etkiye yol açması olarak öngörülüyor. Bu etkinin, salgının gelişimine göre,  güçlenebilir. Salgının, şirket iflasları, uzun vadeli işsizlik ve arz kesintileri gibi etkilerinin ekonomi üzerinde daha derin ve daha geniş kapsamlı olma riski de bulunuyor. Küresel ekonominin ve dünya ticaretinin tahmin edilenden daha az toparlanma göstermesi veya ticaret gerilimlerinin artması halinde AB ekonomisinin de bu gelişmelerden olumsuz etkilemesi söz konusu.

Risklerin yanı sıra olumlu gelişmelerin başında gelen Kurtarma ve Dayanıklılık Fonu da dâhil olmak üzere AB'nin ekonomik kurtarma programı “NextGenerationEU”nun 2021’in ilk yarısında itibaren uygulanmaya başlanmasıyla AB ekonomisine tahmin edilenden daha güçlü bir destek sağlaması muhtemel görünüyor. AB ve Birleşik Krallık arasında bir ticaret anlaşması üzerinde uzlaşmaya varılması da 2021'den itibaren AB ekonomisi üzerinde olumlu bir etki yaratacak.

Sema Gençay Çapanoğlu, İKV Kıdemli Uzmanı