TÜRKİYE-AB GÜNDEMİ: Birinci Dünya Savaşı’nın Sona Ermesinin 100’üncü Yıldönümünde Yine Yeniden Barışı Düşünmek

Birinci Dünya Savaşı’nın Sona Ermesinin 100’üncü Yıldönümünde Yine Yeniden Barışı Düşünmek

Liderler Paris’teki Zafer Takı’nda düzenlenen törende bir araya geldikten sonra, Cumhurbaşkanı Macron’un onurlarına verdiği yemek davetine geçtiler. Burada ikili diplomatik temaslar gerçekleşti. Bu arada ABD Başkanı Trump’ın bir gün önce mezarlıkta düzenlenen törene yağmur nedeniyle katılmaması sert bir şekilde eleştirildi. 100 yıl önce vatanları için ölen askerleri anmak için yağmuru bile göze alamadığı yönünde yorumlara neden oldu.

Fransa Cumhurbaşkanı Macron’un yaptığı siyasi mesajlar içeren konuşma törenlere damgasını vurdu. Macron aralarında ABD Başkanı Trump ve Rusya Devlet Başkanı Putin’in de yer aldığı liderlere yaptığı konuşmada, yükselen milliyetçiliğin tehlikelerine dikkat çekti ve zaten kırılgan olan barışı tehdit ettiğini belirtti. Yükselen milliyetçilik ve popülizm karşısında ulusların barışı korumak için işbirliği yapması gerektiğini hatırlatan Macron, kendisini ise bir vatansever olarak tanımladı:

“Vatanseverlik milliyetçiliğin tam zıddıdır. Milliyetçilik vatanseverliğe ihanettir."

“Diğerlerine ne olursa olsun önce bizim çıkarlarımız gelir diyerek, bir ulusun sahip olabileceği en değerli, kendisini yaşatan, büyük olmasını sağlayan, en önemli olan şeyi silersiniz: ahlaki değerleri."

Macron’un bu sözleri aşırı sağ popülist akımların yükseldiği, ABD’nin Trump yönetiminde “önce Amerika” yaklaşımını benimsediği ve Putin Rusya’sının yayılmacı politikalarının AB’yi tehdit ettiği bir dönemde söylemesi önemli bir mesaj içeriyordu. Kurallı küresel düzene inanan ve liberal değerleri savunan Avrupa’nın dünya sahnesindeki sesini Macron dile getirmiş oldu. Anma törenleri öncesinde de Avrupa’nın güvenliği için AB’nin kendi askeri gücünü oluşturması yönünde görüşle rini ifade eden Macron’un, Almanya Başbakanı Merkel ile uyumlu görüntüleri de yine sembolik öneme sahipti ve AB’nin geleceğine yönelik olarak Fransa-Almanya koalisyonunu akla getiriyordu. Ancak Merkel’in Almanya’da başbakan olarak son dönemini geçiriyor olması, parti başkanlığına aday olmayacağını açıklaması, kendi partisi Hristiyan Demokrat Birliği (Christlich Democratische Union – CDU) içinde daha muhafazakâr kesim tarafından eleştirilmesi ve aşırı sağ Almanya için Alternatif’in (Alternative für Deutschland – AfD) yükselişte olması bu koalisyonun ne kadar başarılı olacağına dair kuşkuları gündeme getirdi.

Törenlere katılan Cumhurbaşkanı Erdoğan, Macron tarafından verilen yemekte başta Trump olmak üzere diğer liderler ile temas etme imkânını buldu. Ayrıca BM Genel Sekreteri Antonio Guterres’i kabul ederek, basına kapalı bir görüşme gerçekleştirdi. Törenlere katılan Kanada Başbakanı Justin Trudeau’nun İstanbul’da Suudi Arabistan Başkonsolosluğunda işlenen Kaşıkçı cinayetinin ses kaydını dinlediğini ifade etmesi de Türkiye’nin bu konu ile ilgili uluslararası girişimlerinin devam ettiğini gösteriyordu. Zirve öncesinde Cumhurbaşkanı Erdoğan Le Figaro gazetesinde yayımlanan makalesinde, barış ve terörle mücadele vurgusu yaptı. Birinci Dünya Savaşı sonrasında Ortadoğu’da kurulan düzenin eksik ve çarpıklıklarına dikkat çekerek, bu hataların tekrarlanmaması ve Türkiye’ye terörle mücadelede destek verilmesi çağrısında bulundu.

Paris Barış Forumu

Devlet ve hükümet başkanı düzeyinde katılım sağlanan törenden sonra, Cumhurbaşkanı Macron, Almanya Başbakanı Merkel ve BM Genel Sekreteri Antonio Guterres Paris Barış Forumu’nun açılışını yaptı. Üç gün süren forumda sivil toplum örgütü ve uluslararası örgütlerin temsilcileri panel, beyin fırtınası, atölye çalışması, sohbet, tartışma, yuvarlak masa gibi farklı formatlarda eş zamanlı olarak düzenlenen yüzlerce toplantıda bir araya geldi. Microsoft Başkanı Brad Smith, OECD Genel Sekreteri Angel Gurria, BM Barış Elçisi Çellist Yo-Yo Ma, Facebook Yapay Zekâ Araştırma Direktörü Antoine Bordes, Google Uluslararası İlişkiler Direktörü Ross Lajeunesse, UNCTAD Genel Sekreter Yardımcısı Isabelle Durant, Kemancı Yoyoma, eski İtalya Başbakanı Enrico Letta, eski İrlanda Cumhurbaşkanı Mary Robinson gibi birçok farklı ismin konuşma yaptığı ve toplantılara katıldığı forumda, sivil toplum örgütlerinin yürüttüğü yüzlerce proje de açılan standlarda katılımcılara tanıtıldı. “Sınırsız vergi müfettişleri” gibi büyük şirketlerin vergi kaçırmasını önlemeyi hedefleyen bir projeden, Ay’da köy kurulması tasarısına, “okyanus temizleyicileri” hareketinden sıfır bütçeli doğal tarım projesine kadar birbirinden çok farklı girişimler kendilerini anlatma ve benzer sivil toplum temsilcileri ile tanışma imkânını buldu.

Barış ve güvenlik, kapsayıcı ekonomi, kalkınma, yapay zekâ, çevre gibi küresel yönetişim konularını kapsayan forumda, İKV’yi Genel Sekreter Doç. Dr. Çiğdem Nas temsil etti. Küresel sivil toplum temsilcilerini bir araya getiren forum Fransa açısından önemli bir organizasyon başarısı idi. Forum “Grande Halle de la Villette” adlı kültür merkezinde yapıldı. Sessiz konferans olarak adlandırılan organizasyonda, aynı mekân içinde yapılan panellerde seslerin birbirine karışmasını önleyen bir ses sistemi kullanıldı. Cep telefonlarına yüklenen aplikasyon ile katılımcılar programdan anı anına haberdar oldu ve diğer katılımcılar ile bağlantı kurma ve konuşmacılara soru sorma fırsatını buldu. Forumun gelecek senelerde de düzenlenmeye devam etmesi öngörülüyor.

Doç. Dr. Çiğdem Nas, İKV Genel Sekreteri