AB GÜNDEMİ: Avrupa Sosyal Haklar Sütunu Eylem Planı

Avrupa Sosyal Haklar Sütunu Eylem Planı

AP, AB Konseyi ve Komisyonu, 17 Kasım 2017 tarihinde gerçekleştirilen Göteborg Zirvesi'nde Avrupa Sosyal Haklar Sütunu’nu ilan etti. Sütun, 21’nci yüzyılda adil, iyi işleyen işgücü piyasaları ve refah sistemleri için gerekli olan 20 temel ilke ve hakları gündeme getiriyor ve genel anlamda üç bölüm etrafında yoğunlaşıyor. Bu üç bölüm ise;

1. Eşit fırsatlar ve işgücü piyasasına erişim;

2. Adil çalışma koşulları;

3. Sosyal koruma ve kapsayıcılık.

Avrupa Komisyonu, 4 Mart 2021 tarihindeki beyanı ile de Avrupa Sosyal Haklar Sütunu Eylem Planı’nı, kapsayıcı ve dirençli bir sosyo-ekonomik iyileşmenin yolunu açan güçlü bir Sosyal Avrupa hedefini uygulamak için kullanmayı amaçlıyor. Komisyon bu Eylem Planı ile Üye Devletler ve AB'nin ortak çabası ve sosyal ortakların ve sivil toplumun aktif katılımı ile Avrupa Sosyal Haklar Sütunu’nun ilkelerini uygulamaya yönelik somut eylemler ortaya koyuyor.

AB Neden Bu Tarz Bir Eylem Planına İhtiyaç Duyuyor?

AB genelinde COVID-19 salgınından ötürü, geniş kapsamlı sosyal ve ekonomik yansımalara sahip Avrupa Sosyal Haklar Sütunu ilkelerini uygulamak daha önce hiç olmadığı kadar önemli bir hale geldi. Üye Devletler her ne kadar dünyanın diğer ülkelerine kıyasla ekonomik ve iş gücü açısından daha iyi olanaklara sahip olsa da bu halen Avrupa’da pek çok insanın iş ve gelecek kaygısına kapıldığı gerçeğini değiştirmiyor. Bu nedenden ötürü, AB adil, kapsayıcı ve dirençli bir toparlanmaya ve daha yeşil ve daha dijital ekonomilere geçiş için hazırlanmaya ihtiyaç duyanlara koruma sağlamayı amaçlıyor. Eylem Planı da, ilkelerin uygulanmasını hızlandırmak ve Avrupa'nın sosyal haklarını ve ilkelerini gerçeğe dönüştürmek için somut eylemler öneriyor. AB ayrıca, 2030 yılına kadar ulaşılması gereken istihdam, beceriler ve sosyal koruma alanlarında hedeflerini de belirlemiş bulunuyor.

Bu Eylem Planı ile, AP ve Üye Devletlerin yanı sıra sosyal ortaklar, diğer paydaşlar ve en önemlisi AB vatandaşlarından gelen çağrılara da yanıt veriliyor. Üye Devletler, "Avrupa Konseyi Stratejik Gündemi 2019-2024"de, Avrupa Sosyal Haklar Sütunu’nun, yetkileri uyarınca AB ve Üye Devlet düzeyinde uygulanması gerektiğini vurguladılar. AP, “Adil Geçişler İçin Güçlü Bir Sosyal Avrupa Kararı”nda Avrupa Sosyal Haklar Sütunu’nun hak ve ilkelerinin uygulanmasının öneminin altını çizdi.

AB düzeyinde sosyal haklara ilişkin düzenlemelerin hem AB’nin 1,8 trilyon avroluk uzun vadeli bütçesi ve hem de NextGenerationEU kurtarma aracının yarattığı ivmeyi kullanması ve güçlenmesi bekleniyor. Buna göre üye ülkelergüçlü bir Sosyal Avrupa'yı desteklemek için AB finansman fırsatlarından yararlanabilecek. Mayıs 2021'de Portekiz AB Konsey Başkanlığı tarafından düzenlenecek olan Porto Sosyal Zirvesi, adil, kapsayıcı ve dirençli bir toparlanma ile yeşil ve dijital geçişin zorluklarının üstesinden gelmek için Avrupa'nın sosyal boyutunun nasıl güçlendirileceğine odaklanacak. Zirve, Sosyal Haklar Sütunu’nu uygulama taahhüdünün en yüksek siyasi düzeyde yenilenmesi için önemli bir fırsat olma özelliğini taşıyor.

AB’nin Eylem Planı 2030 Yılı Hedefleri

Eylem Planı ile AB, 2030 yılına kadar ulaşılması gereken üç ana hedef belirledi:

 1. 20 ile 64 yaş arasındaki kişilerin en az % 78'inin iş sahibi olması,

 2. Tüm yetişkinlerin en az % 60'ının her yıl eğitime katılması,

 3. Yoksulluk veya sosyal dışlanma riski olan insanların sayısının en az 15 milyon azaltılması.

2030 yılına kadar ulaşılmak istenen bu hedefler, BM Sürdürülebilir Kalkınma Hedefleri ile uyumlu olmakla birlikte güçlü bir Sosyal Avrupa için de ortak bir hedef anlamına geliyor. Komisyon, AB Konseyi'ni bu üç hedefi onaylamaya ve üye ülkeleri bu çabaya katkıda bulunmak için kendi ulusal hedeflerini belirlemeye davet ediyor.

Avrupa Komisyonu Başkan Yardımcısı Valdis Dombrovskis, Avrupa’nın ekonomik iyileşmesinin kapsayıcı, adil ve iş olanağı açısından zengin olması gerektiğini ve bu nedenle Komisyonun, Avrupa Sosyal Haklar Sütunu'nun uygulanması için iddialı bir gündem önerdiğini ve Üye Devletleri COVID-19 krizinin ardından iyileşme aşamasında istihdamı aktif olarak desteklemeye davet ettiğini belirtti. Dombrovskis, AB'nin mevcut finansman kaynakları ile destekleyeceği işgücü piyasalarını acil durumdan çıkarıp iyileşmeye götürecek politikalara kademeli bir geçişin önemine işaret etti.

Avrupa Komisyonunun İş ve Sosyal Haklardan Sorumlu Üyesi Nicolas Schmit ise Avrupa Sosyal Haklar Sütunu’nun güçlü bir sosyal Avrupa inşa etmek için referans noktası olarak ele alındığını ve Eylem Planı ile ilkeleri eyleme dönüştürdüklerini ifade etti. Schmit, ana önceliklerden birinin iş yaratmak ve insanların bu işler için doğru becerilere sahip olmasını sağlamak olduğunu ifade etti. AB'de yoksullukla mücadele etme ve kapsayıcı bir toplum yaratma görevleri olduğunu belirten Schmit, mayıs ayındaki Sosyal Zirve’de sosyal haklara yönelik yenilenmiş bir taahhüdü dört gözle beklediğinin altını çizdi.

Avrupa Sosyal Haklar Sütünu’nun, önümüzdeki süreçte Birliğin gündemindeki  en önemli maddelerden biri olması bekleniyor. COVID-19 krizinden ötürü en çok ihtiyaç duyulduğu bu zamanda Avrupa Sosyal Haklar Sütünu ve Eylem Planı’nın, AB’nin salgın krizinin yaralarını ne ölçüde sarabileceği ve 2030 yılına kadar belirlenen hedefleri ne ölçüde gerçekleştirebileceğini  zaman  gösterecek.

Zafer Can Dartan, İKV Uzman Yardımcısı