AB GÜNDEMİ: Yeni Nesil AB Kurtarma Planı İçin İlk Tahvil İhracı

AB’nin Yeni Nesil AB Kurtarma Planı İçin İlk Tahvil İhracı

AB’nin Yeni Nesil AB (NextGenerationEU) kurtarma planında önemli bir dönüm noktasına gelindi.  AB bütçesinin borçlanma yoluyla finansmanını sağlayan Öz Kaynaklar Kararı'nın tüm AB Üye Devletleri tarafından onaylanmasının ardından, Komisyon Avrupa ekonomisinin toparlanmasını finanse etmek için Yeni Nesil AB aracılığıyla kaynak toplamaya başladı. Bu kapsamda 20 milyar avro tutarında tahvil ihraç edildi. Bilindiği üzere, yaklaşık 750 milyar avro tutarındaki Yeni Nesil AB, Avrupa'nın koronavirüs salgınının olumsuz etkilerinden kurtulmasını desteklemeyi ve daha yeşil, daha dijital ve daha dayanıklı bir Avrupa inşa etmeye yardımcı olmayı amaçlıyor.

Komisyon tarafından gerçekleştirilen bu tahvil ihracı aslında AB içerisinde uzun süre devam eden tartışmalar ve görüş ayrılıklarının geldiği son noktayı da ortaya koyuyor. Küresel mali kriz sonrası AB ekonomileri arasında giderek daha fazla dikkat çekmeye başlayan kuzey-güney ayrımı koronavirüs salgının olumsuz ekonomik etkileriyle iyice derinleşmişti. Şöyle ki bu salgının en şiddetli yaşandığı İtalya, İspanya gibi ülkelerin başını çektiği grup AB ekonomisinin toparlanması için birlikte hareket edilmesi ve ortak borçlanmaya gidilerek bütçeye ilave mali kaynak yaratılmasını savunuyordu. AB tarafından yapılacak borçlanmada bu ülkelerin bireysel borçlanmasına göre daha düşük faizle daha fazla kaynak yaratılması mümkün olacaktı. Öte yandan Avusturya, Hollanda gibi ülkelerin başını çektiği diğer grubun ise bu fikre karşı çıktığı biliniyordu. Hatta Alman Anayasa Mahkemesi, 26 Mart 2021 tarihinde aldığı karar ile AB tarafından açıklanan 750 milyar avro tutarındaki kurtarma paketinin ülke içerisindeki onay sürecini bloke etmişti.

Tüm bu tartışmaların sonucunda varılan uzlaşı ve AB’nin üye ülkelerden bağımsız kendi bütçesini yaratabilmesi için şart olan Öz Kaynaklar Kararı’nın hızla onaylanması sonucunda AB ekonomisi açısından bir ilk yaşanarak Yeni Nesil AB kurtarma planı için piyasadan toplam 35 milyar avro kaynak elde edildi.

Yeni Nesil AB’nin Destekçisi Tahvil İhraçları

Avrupa Komisyonunun Yeni Nesil AB kapsamında uyguladığı borçlanma stratejisi, şimdiye kadar SURE programı da dâhil olmak üzere piyasalardan borçlanma yaklaşımının ötesine geçen çeşitli araçlar ve teknikler sunuyor. Son 40 yılda Avrupa Komisyonu, Üye Devletleri ve üçüncü ülkeleri desteklemek için çeşitli kredi programları yürütüyor. Tüm bu kredi işlemleri sendikasyon kredileri kapsamında tahvil ihraçları yoluyla finanse edildi.

15 Haziran 2021 tarihinde gerçekleşen 10 yıllık ve 4 Temmuz 2031 vadeli işlem Avrupa'da şimdiye kadarki en büyük kurumsal tahvil ihracı, en büyük kurumsal tek dilimli işlem ve AB'nin tek bir işlemde piyasalardan topladığı en büyük tutar olma özelliğini taşıyor. Tahvil ihracı BNP Paribas, DZ BANK, HSBC, IMI-Intesa Sanpaolo ve Morgan Stanley olmak üzere beş ana banka ve Danske Bank ve Santander olmak üzere iki yardımcı banka aracılığıyla gerçekleşti.

Avrupa Komisyonunun AB adına 15 Haziran’da ihraç ettiği 20 milyar avro tutarındaki 10 yıllık tahvilin ardından Yeni Nesil AB kurtarma planı için ikinci borçlanma işlemi 29 Haziran 2021 tarihinde yine tahvil ihracı ile gerçekleşti. Bu ikinci ihraç toplam 15 milyar avro mali kaynak temini sağlayan, 6 Temmuz 2026 vadeli 5 yıllık, 9 milyar avro tutarında ve 6 Temmuz 2051 vadeli 30 yıllık, 6 milyar avro tutarındaki tahvillerden oluşan çift dilimli bir işlemi içeriyor.

Söz konusu tahvil ihraçları, AB’nin SURE programı kapsamında defalarca başarılı şekilde  gerçekleşen ihraçlara benzer şekilde, Komisyonun çok uygun fiyatlandırma koşulları elde etmesi sayesinde, Avrupa ve dünya çapındaki yatırımcılar tarafından güçlü bir ilgi gördü. Böylece Yeni Nesil AB kurtarma planı kapsamında AB ekonomisine 800 milyar avroyu aşan mali destek sağlanmasının ilk adımları atılmış oldu..

Sağlanan mali kaynak Yeni Nesil AB’nin, Kurtarma ve Dayanıklılık Fonu ve çeşitli AB programları kapsamındaki ilk ödemeler için kullanılacak. Komisyon, 2021 yılı sonuna kadar, Haziran 2021'de yayımlanan fonlama planına göre kısa vadeli AB bonoları ile tamamlanacak yaklaşık 80 milyar avro tutarında tahvil ihraç etmeyi planlıyor. Bu tahvil ve bono ihraçlarının kesin miktarı finansman ihtiyaçlarına bağlı olacak ve Komisyon ihraçlara ilişkin ilk gözden geçirmesini de önümüzdeki sonbaharda yapacak. Bu şekilde yılın ikinci yarısında, Toparlanma ve Dayanıklılık Fonu kapsamında Üye Devletler için planlanmış tüm hibe ve krediler finanse edilebilecek ve ayrıca Yeni Nesil AB kurtarma planı, kaynak sağladığı AB politikalarının ihtiyaçlarını karşılayabilecek.

Son tahvil ihraç işlemi ile birlikte Komisyon, Yeni Nesil AB kapsamında şimdiye kadar piyasalardan 35 milyar avro mali kaynak topladı. Yeni Nesil AB dâhilindeki ilk ödeme ile 28 Haziran'da REACT-EU programına 800 milyon avro tutarında fon sağlandı. Bu program, başta enerji verimliliği, çevre dostu kentler ve dijitalleşmeye yönelik yatırımlar aracılığıyla salgının olumsuz sonuçlarının hızla ortadan kaldırılmasına yönelik önlemleri finanse ediyor.

Avrupa Komisyonu AB adına Yeni Nesil AB’yi finanse etmek üzere içinde bulunduğumuz dönem ile 2026 yılının sonu arasında sermaye piyasalarından yaklaşık 800 milyar avroya kadar mali kaynak sağlayacak. Bu kapsamda hibeler için 407,5 milyar avro (Kurtarma ve Dayanıklılık Fonu ve diğer AB bütçe programları kapsamında), krediler için 386 milyar avro ve yılda yaklaşık 150 milyar avro tutarında borçlanma hacmini oluşacak. Önümüzdeki dönemde borçlanma işlemlerinin hacmi, sıklığı ve karmaşıklığı göz önüne alındığında, Komisyon, büyük tutarlarda ve sıklıkla tahvil ihracı yapan kurumlar tarafından kullanılan en iyi uygulamaları takip edecek ve çeşitlendirilmiş bir finansman stratejisi uygulayacak.

Yeni Nesil AB için ilk finansman operasyonunu başarıyla gerçekleştiren AB, güçlü bir Birlik olarak birlikte piyasalardan para toplamak suretiyle koronavirüs krizinden çıkış ve ortak bir toparlanma yoluyla geleceğine yatırım yapmayı hedefliyor. Artık AB kendini yeniden şekillendirmesini, daha yeşil, daha dijital ve daha dayanıklı bir Avrupa inşa etmesini destekleyecek mali kaynakları güçlü yatırımlara kanalize etmeye başlıyor.

Sema Gençay Çapanoğlu, İKV Kıdemli Uzmanı