AB GÜNDEMİ: AB’nin Kurtarma ve Dayanıklılık Fonu ve Üye Ülkelerin Planları

AB’nin Kurtarma ve Dayanıklılık Fonu ve Üye Ülkelerin Planları

AB’nin Kurtarma ve Dayanıklılık Fonu, COVID-19 salgınından sonra AB ekonomisini canlandırmayı ve aynı zamanda iklim değişikliği ile mücadele, yeşil ve dijital dönüşümlerin sağlanması gibi günümüzün önemli zorluklarına ve fırsatlarına daha sürdürülebilir, dayanıklı ve daha hazırlıklı hale getirmeyi amaçlıyor.

Yeni Nesil AB'nin (NextGenerationEU) önemli bir parçasını oluşturan Kurtarma ve Dayanıklılık Fonu’ndan destek alabilmek için üye ülkelerin kurtarma ve dayanıklılık planlarını Avrupa Komisyonuna sunmaları gerekiyor. Komisyon daha sonra bu planlar doğrultusunda ülkelere özel tavsiyeler sunuyor.

Geçtiğimiz haziran ayında Komisyon Avusturya, Belçika, Danimarka, Fransa, Almanya, Yunanistan, İtalya, Letonya, Lüksemburg, Portekiz, Slovakya ve İspanya’dan oluşan 12 üye ülkenin sunduğu planları değerlendirerek olumlu görüş bildirdi. AB Konseyi 13 Temmuz 2021 tarihinde ulusal kurtarma ve dayanıklılık planlarını sunan 12 üye ülkenin bu planlarına ilişkin uygulama kararlarını kabul etti. Böylece söz konusu ülkelerin ekonomilerini güçlendirmek ve COVID-19 salgınından kurtulmak üzere AB’nin kurtarma ve dayanıklılık fonlarının kullanımına yeşil ışık yakılmış oldu. Planların onaylanmasına ilişkin Konsey’in uygulama kararının kabulü ile üye ülkeler %13'e kadar ön finansmana imkân sağlayacak olan hibe ve kredi anlaşmaları imzalayabilecek.

Ulusal planların kabulü AB’nin ekonomik toparlanmasında ileriye doğru atılmış önemli bir adımı teşkil ediyor. AB desteği ile üye ülkeler ekonomilerinin toparlanması, güçlenmesi ve dönüştürülmesine yönelik gerekli reformları ve yatırımları başlatacaklar. Üye ülkeler temin edecekleri bu fonları sadece COVID-19 krizinden çıkış için değil, aynı zamanda gelecek nesiller için daha dayanıklı, daha yeşil ve daha dijital, yenilikçi ve rekabetçi bir Avrupa yaratmak amacıyla kullanabilecek.

672,5 milyar avro tutarındaki Kurtarma ve Dayanıklılık Fonu’ndan sağlanan AB mali yardımı, üye ülkelerin reformlarını ve yatırım projelerini destekleyerek Avrupa'nın ekonomik toparlanmasını güçlendirmeyi amaçlıyor. Fonun toplam tutarının 312,5 milyar avroluk kısmı hibe ve 360 milyar avroluk kısmı kredilerden oluşuyor. 

Kurtarma ve Dayanıklılık Fonu Kapsamındaki Yatırım Alanları

Ulusal planlarda onaylanan önlemler, Kurtarma ve Dayanıklılık Fonu’nu kuran yönetmelikte belirtilen altı politika alanı etrafında toplanıyor. Bu alanlar yeşil ve dijital geçişleri, akıllı, sürdürülebilir ve kapsayıcı büyümeyi ve sosyal ve bölgesel uyumu içeriyor.

Her üye ülkenin planında harcamaların en az %37’si iklim değişikliğinin önlenmesine ilişkin reform ve yatırım harcamalarına ve en az %20’si de dijital geçişlerin desteklenmesine yönelik olacak. Üye ülkelerin ekonomik toparlanmayı sağlamak ve AB'nin direncini artırmak için aldığı önlemler arasında, sanayinin karbondan arındırılması, yenilenme, kamu idaresinin dijitalleştirilmesi ve işgücünün yeniden vasıflandırılması gibi önemli başlıklar yer alıyor.

Belirlenmiş başlıca yatırım alanları şu şekilde:

-Temiz enerji ve yenilenebilir enerjiler

-Yenileme-Binaların enerji verimliliği

-Enerji ve yakıt ikmalleri-Sürdürülebilir ulaşım ve şarj istasyonları

-Bağlantı sağlama- Yaygınlaştırma ve geniş bant hizmetleri

-Modernizasyon- Kamu yönetiminin dijitalleşmesi

-Ölçek büyütme- Veri bulutları ve sürdürülebilir süreçler

-Yetkinliklerin yeniden vasıflandırılması ve düzey artırma- Dijital yetkinliklerin desteklenmesi için eğitim ve kurslar

Üye ülkelerin Kurtarma ve Dayanıklılık Planları ayrıca 2019 ve 2020 yıllarında Avrupa Sömestri çalışmaları sırasında belirlenen ülkelere özel tavsiyeleri de ele alıyor.

28 Temmuz 2021 tarihinde AB Konseyi dört AB ülkesinin daha kurtarma ve dayanıklılık planlarını kabul etti. Böylece bu ülkeler de söz konusu finansmandan yararlanabilecek.

Kurtarma ve Dayanıklılık Planları Kapsamında Üye Ülkelere Sağlanan Finansman

Kurtarma ve Dayanıklılık planları kabul edilen toplam 16 üye ülkeye şu şekilde finansman sağlanacak:

- Avusturya: 3,5 milyar avro hibe (GSYİH'nin %0,87'si) - ön finansman olarak 450 milyon avro,

- Belçika: 5,9 milyar avro hibe (GSYİH'nin %1,25'i) - ön finansman olarak 770 milyon avro,

- Hırvatistan: 6,3 milyar avro hibe (GSYİH'nin %11,68'i) - ön finansman olarak 820 milyon avro,

- GKRY: 1 milyar avro hibe, 230 milyon avro kredi, toplam: 1.23 milyar avro (GSYİH'nın %5.61'i) - ön finansman olarak 156 milyon avro,

- Danimarka: 1,5 milyar avro hibe (GSYİH'nin %0,5'i) - ön finansman olarak 202 milyon avro,

- Fransa: 39,4 milyar avro hibe (GSYİH'nin %1,62'si) - ön finansman olarak 5,1 milyar avro,

- Almanya: 25,6 milyar avro hibe (GSYİH'nin %0,75'i) - ön finansman olarak 2,3 milyar avro,

- Yunanistan: 17,8 milyar avro hibe, 12,7 milyar avro kredi, toplam: 30,5 milyar avro (GSYİH'nın %16,27'si) - ön finansman olarak 4 milyar avro,

- İtalya: 68,9 milyar avro hibe, 122,6 milyar avro kredi, toplam: 191,5 milyar avro (GSYİH'nın %10,71'i) - ön finansman olarak 24,9 milyar avro,

- Letonya: 1,8 milyar avro hibe (GSYİH'nin %5,99'u) - ön finansman olarak 237 milyon avro,

- Litvanya: 2,22 milyar avro hibe (GSYİH'nin %4,59'u) - ön finansman olarak 1290 milyon avro,

- Lüksemburg: 93,4 milyon avro hibe (GSYİH'nin %0.15'i) - ön finansman olarak 12 milyon avro,

- Portekiz: 13,9 milyar avro hibe, 2,7 milyar avro kredi, toplam: 16,6 milyar avro (GSYİH'nın %7,82'si) - ön finansman olarak 4 milyar avro,

- Slovakya: 6,3 milyar avro hibe (GSYİH'nin %6,72'si) - ön finansman olarak 823 milyon avro,

- Slovenya: 1,78 milyar avro hibe, 705 milyon avro kredi, toplam: 2,48 milyar avro (GSYİH'nın %5,17'si) - ön finansman olarak 231 milyon avro,

- İspanya: 69,5 milyar avro hibe (GSYİH'nin %5,58'i) - ön finansman olarak 9 milyar avro.

 Yatırım ve reformlar için büyük ölçekli mali destek sunan Kurtarma ve Dayanıklılık Fonunun üye ülkeleri sürdürülebilir bir toparlanmaya daha güçlü bir şekilde hazırlaması bekleniyor. Fon, 31 Aralık 2026'ya kadar üye ülkelerdeki reformları ve yatırımları finanse edecek.

Sema Gençay Çapanoğlu, İKV Kıdemli Uzmanı

•