AB GÜNDEMİ: AB Sanayi Ar-Ge Puan Tablosu

AB Sanayi Ar-Ge Puan Tablosu

Avrupa Komisyonu, 2004 yılından itibaren her yıl AB Sanayi Ar-Ge Yatırım Puan Tablosu yayımlıyor. 2021 Puan Tablosu, 2020 yılında dünyada Ar-Ge'ye en fazla yatırım yapan 2500 ana şirketi ve 800 binden fazla bağlı kuruluşa ilişkin temel göstergeleri kapsıyor, şirketlerin iktisadi ve yenilikçi performansının analizini yapıyor. 39 ülkeye yayılmış olan bu şirketlerin her birinin 2020 yılında Ar-Ge'ye yaptığı yatırımın 36,5 milyon avro’nun üzerinde olduğu görülüyor. 2021 Puan Tablosu’nda bu 2500 şirketin yaptığı toplam yatırım tutarı olan 908,9 milyar avro, dünyadaki özel sektör tarafından finanse edilen Ar-Ge'nin yaklaşık %90'ına eş değer. Bu şirketlerin ülkelere dağılımına bakıldığında, 401 AB (%20,3), 779 ABD (%37,8), 597 Çin (%15,5), 293 Japon merkezli (%12,2), 430 (%14,2) şirketin ise dünyanın geri kalan ülkelerinden olduğu görülüyor.

2021 Puan Tablosu’nda en iyi Ar-Ge yatırımcılarının sürdürülebilirlik davranışlarının yanı sıra şirketlerin temel performans göstergeleri derinlemesine inceleniyor. AB şirketlerinin ve küresel muadillerinin karşılaştırmalı performansına odaklanarak, son yıllardaki Ar-Ge, patent ve diğer finansal performans göstergeleri analiz edilirken enerji yoğun endüstriler için yeşil teknolojide AB'nin konumunu gösteren analizlere de yer veriliyor. Puan Tablosu incelendiğinde, yüksek düzeylerde Ar-Ge yatırımında bulunan şirketlerin teknolojik gelişimlerini yeşil dönüşüm ekseninde şekillendirmeleri dikkat çekiyor. Burada BM'nin Sürdürülebilir Kalkınma Hedefleri’ne ulaşmak konusunda şirketlerin rolünü araştıran bir çalışmanın sunulduğuna da değinmek gerekli.

AB’nin bu gelişmelerini önemli ölçüde destekleyecek olan ve 2021-2027 yıllarını kapsayan dünyanın en büyük sivil Ar-Ge programı Ufuk Avrupa, sanayide rekabetçiliği ve yenilikçiliği vurgulayarak, AB’nin endüstriyel tabanını canlandırmak ve somut destekler sunmak görevini üstleniyor. Dolayısıyla bu süreçte, inovasyona yönelik yatırımların teşvik edilmesiyle AB’nin Ar-Ge kapasitesinin artırılması hedefleniyor. Avrupa Komisyonunun Yenilik, Araştırma, Eğitim, Kültür ve Gençlikten Sorumlu Üyesi Maria Gabriel’in raporla ilgili konuşmasında, “bu raporun Avrupa’da daha güçlü ve rekabetçi bir endüstriye sahip olması için gerçekleşecek birçok faaliyete ilham vermesini umut ediyorum” sözleri bu hedefi açıkça ortaya koyuyor.

Rapordaki Önemli Bulgular

2020 yılında COVID-19 salgınından sert bir şekilde etkilenmeleri nedeniyle küresel işletmelerin satışlarında, kârlarında ve sermaye harcamalarında önemli bir düşüş meydana geldi. Küresel işletmeler salgından ağır darbe almalarına rağmen Ar-Ge yatırımlarını devam ettirdiler. Ar-Ge’ye yapılan küresel yatırım 908,9 milyar avro oldu. Bu tutar, 2019 yılına göre %6 daha fazla. Geçtiğimiz yıl Japon ve RoW grubunun (ağırlıklı olarak Tayvan ve Güney Kore merkezli şirketler) Ar-Ge yatırımlarında artış görüldü. ABD ve Çin merkezli şirketler Ar-Ge yatırımlarındaki ağırlıklarını korurken AB şirketlerinin Ar-Ge yatırımlarının 2020 yılında %2,2 oranında düştüğü görüldü. Genel Ar-Ge yatırımlarında bilgi ve iletişim teknolojileri (BİT) ve sağlık sektörü krizden olumlu etkilenen sektörler oldu. Öte yandan, özellikle karantina sürecinde ulaşım sektörünün oldukça olumsuz etkilendiği ve otomotiv, havacılık, savunma ve kimya gibi pek çok farklı sektörde de Ar-Ge yatırımlarında azalmalar yaşandığı görüldü.

AB’deki en fazla Ar-Ge yatırımı yapan otomotiv sektöründe (%34) geçtiğimiz yıl yatırımlar %7,2 oranında azaldı. Havacılık ve savunmada %22,6, kimya sektöründe %3,7 ve sanayide ise %6,1 azalma görüldü. Ülkelere bakıldığında en büyük Ar-Ge yatırımı düşüşlerinin Fransa, İtalya ve Finlandiya’da yaşandığı ortaya çıkıyor. Geçtiğimiz yıl AB’de Ar-Ge yatırımlarının arttığı ülkeler Danimarka, Belçika ve Avusturya oldu.

Küresel sistemdeki teknoloji yarışının dünyayı yeniden şekillendirdiği bu süreçte AB’nin, araştırma ve yenilikçilik alanında ortaya koyduğu öncelikler şu şekilde sıralanıyor:

Özellikle,

            -Dijitalleşme ve elektrikli mobiliteye dönüşüm konularında zorluklar yaşayan otomotiv sektöründe liderliği korumak.

-Biyoteknolojiye daha fazla odaklanarak sağlık sektörünü yeniden inşa etmek.

-Dijital teknolojinin faydalarını ekonominin her alanına entegre etmek ve çevre sorunlarının çözümüne yardımcı olacak gelişmelerin potansiyelini artırmak.

-Başlıca teknoloji sektörlerinde özerklik sağlamak ve tedarik güvenliğini ve istikrarını güvende tutmak.

Ar-Ge alanında son beş yıldaki gelişmelere bakıldığında, yüksek teknoloji şirketlerinin puan tablosunda sayılarının artması ve daha üst sıralarda yer almaları dikkat çekiyor. Ancak bu bağlamda öne çıkan şirketlerin ABD ve Çin menşeli firmalar olduğu, AB ve Japonya’daki geleneksel sektörlerde faaliyet gösteren şirketlerin daha gerilerde kaldığı görülüyor.

AB, Araştırma ve Yeniliği Desteklemek İçin Neler Yapıyor?

AB, üye ülkelerinin rekabet gücünü artırmaya katkıda bulunmak ve dünya çapında üst sıralara taşımak, araştırma ve teknoloji geliştirme projeleriyle yeniliği ve bilimselliği desteklemek için pek çok araç kullanıyor.

Ar-Ge ve yenilikçiliğin desteklenmesi AB için her zaman en önemli gündem konularından oldu. Bilimsel çalışmalar değerlendirildiğinde AB Üye Devletleri oldukça kuvvetli bir konumda. Rekabetçiliğin ve verimliliğin artırılması, sürdürülebilir sosyal piyasa ekonomisinin desteklenmesi ve hem dijitalleşme hem de yeşil dönüşüme ayak uydurulması için özellikle son 10 yılda önemli adımlar atılıyor. Nitekim  Birlik GSYH’sinin %3’ünün Ar-Ge’ye ayrılması, özel sektörün Ar-Ge yatırımlarını artırması için koşulların iyileştirilmesi ve yenilik takibini sağlamak için yeni gösterge setlerinin oluşturulması hedeflendi. Bu hedeflerin değerlendirmelerini ve etki analizlerini yapmak, AB üyesi ülkelerin ulusal araştırma ve yenilik sistemlerinin karşılaştırmalı bir şekilde üstünlük ve zayıflıklarını ortaya koyarak incelemek ve performanslarını ölçmek için Puan Tablosu gibi veri içerikli raporlar yayımlamak büyük önem taşıyor.

AB Sanayi Ar-Ge Yatırım Puan Tablosu’na bakıldığında, 2020'de özellikle salgın dolayısıyla yaşanan zorlu ekonomik ortama rağmen, AB merkezli şirketlerin, ABD ve Çin merkezli şirketlere göre daha yavaş olsa da, sağlık (%10,3) ve BİT hizmetleri (%7,2) sektörlerinde Ar-Ge yatırımlarını artırdığı görülüyor. AB'deki şirketlerin genel Ar-Ge yatırımlarının, esas olarak otomobil, havacılık ve savunma sektörlerindeki yatırımların zayıflaması nedeniyle, 10 yıldır ilk kez azaldığı görülüyor. Avrupa Komisyonunun Yenilik, Araştırma, Eğitim, Kültür ve Gençlikten Sorumlu Üyesi Mariya Gabriel, “AB’nin yeşil dönüşüme öncülük etmesi, hızla büyüyen BİT sektöründe başarılı olması ve yeni derin teknoloji dalgasına liderlik etmesi için araştırma ve inovasyona yatırım yapmak çok önemlidir. 2021 AB Sanayi Ar-Ge Yatırım Puan Tablosu, çabalarımızı nerede artırmamız gerektiğini açıkça gösteriyor ve bizi geleceğe yatırım yapmaya çağırıyor” diyerek AB’nin geleceği için sanayide Ar-Ge’ye verilen önemi vurguluyor.

Dünya geneline bakıldığında, sanayi Ar-Ge yatırımlarının salgın döneminde nispeten dirençli olduğu veya olabileceği kanıtlandı. Her ne kadar sektörel olarak negatif etkilenmeler olsa da 2020 yılında Ar-Ge yatırımlarındaki büyümenin devam etmesi pek çok şirketin diğer harcamaları kısmak zorunda kalmalarına ve gelirlerinin düşmesine rağmen Ar-Ge'yi koruyarak veya artırarak toparlanmaya hazırlandıklarının göstergesi.

Bu raporun sonuçları, özellikle dijitalleşme ve yeşil dönüşüm bağlamında yenilikçi politikalar doğrultusunda, Ar-Ge kapasitesini geliştirmeye ve sanayi tabanını canlandırmaya çalışan AB'nin karşılaştığı zorlukları ve fırsatları vurguluyor. Kuşkusuz Gümrük Birliği nedeniyle AB ile güçlü ekonomik ilişkileri olan Türk şirketleri için de yakından izlenmesi gereken önemli sonuçlar içeriyor.

Nagehan Nur Uysal, İKV Uzman Yardımcısı