İKTİSADİ KALKINMA VAKFI
E-Bülteni
İKTİSADİ KALKINMA VAKFI
E-Bülteni

AB GÜNDEMİ: Dijital Schengen Vizesi İçin Yeşil Işık

2022’de Komisyon tarafından hazırlanan ve en geç 2031’e kadar uygulamaya geçirilmesi hedeflenen dijital Schengen vizesi yasa teklifi için AB Konseyi’ne müzakere yetkisi verildi.
AB GÜNDEMİ: Dijital Schengen Vizesi İçin Yeşil Işık

Dijital Schengen Vizesi İçin Yeşil Işık

AB Konseyi tarafından 29 Mart 2023 tarihinde yapılan açıklamaya göre, Üye Devletlerin AB büyükelçileri AB Konseyi’ne “dijital Schengen vizesi” yasa teklifi hakkında müzakere yetkisi verdi. Böylelikle AB Konseyi, dijital Schengen vizesinin uygulamaya geçirilmesi için AP ile nihai yasal metnin hazırlanması süreci için müzakere masasına oturabilecek. Teklifin yasalaşması hâlinde başvuru, evraklar ve ödemeler gibi vize işlemleri, kurulacak olan “vize başvuru platformu” ile internet üzerinden gerçekleştirilecek. Bu sayede vize başvuru sürecindeki zaman ve belgelerden kaynaklı olan maliyetlerin minimuma indirilmesi amaçlanıyor.

Schengen Vizesi Dijitalleşince Neler Değişecek?

2020 yılında duyurulan yeni Göç ve İltica Paktı uyarınca, 2025 yılına kadar tüm vize prosedürlerinin tamamen dijitalleştirilmesi hedefi belirlenmişti. Hedefi yerine getirmek üzere Komisyon tarafından 27 Nisan 2022 tarihinde yapılan açıklamayla “dijital Schengen vizesi” için hazırlanan yasa teklifi kamuoyuyla paylaşılmıştı. Yasa teklifiyle birlikte bir yandan Schengen Alanı’nın güvenliğinin artırılması, diğer yandan da hem Üye Devletlerin yükünün hem de vize başvurusunda bulunan kişiler için maliyetlerin azaltılması amaçlanıyordu.

Özellikle de 2022 yılı boyunca Türk vatandaşları için de çileye dönüşen Schengen vize başvurusuyla ilgili yorucu ve yüksek maliyetli sürecin, azımsanmayacak bir oranda “ret” ile sonuçlandığı görüldü. Öyle ki dijitalleşen dünyada ve neredeyse tüm sektörlerde dijital dönüşüm hedefini hayata geçirmeye çalışan AB için geleneksel belge tedarik etmek ve böylesine işlem maliyeti yüksek bir vize politikası izlemek, oldukça arkaik kalıyordu. Bunun yanında vize başvurusu, hem uzun süren bir süreç olması hem de gerekli evrakların teslim edilmesi ve vizenin teslim alınması için seyahat edilmesi nedeniyle oldukça yorucu bir işlemler toplamı hâline geliyordu. Üzerine bir de COVID-19 salgınıyla meydana gelen aksamalar eklenince, Avrupa’ya seyahat etmeden önce insanların çelikten bir sabır testini tamamlaması gerekiyordu.

Yeni yasa teklifinin kabul edilmesiyle öncelikle çevrim içi olarak kurulacak bir platform üzerinden insanlara vize başvurusu yapma olanağı sunulacak. İsminin “vize başvuru platformu” olacağı tahmin edilen hizmet ile Schengen vizesi başvuru prosedürü daha pratik bir hâle getirilecek. Çevrim içi olarak yapılacak başvurular ile konsolosluk ve büyükelçiliklere gerçekleştirilecek ziyaretlerin sayısı ciddi oranda azalacak. Dijital Schengen vizesine başvuru yapmak isteyenler için kısa süreli Schengen vizeleri hakkındaki güncel bilgilerin yanı sıra, temin edilmesi gereken belge ve izlenmesi gereken prosedürlerle ilgili tüm gerekli bilgiler, (destekleyici belgeler, vize ücreti, biyometrik kimlik vs.) platformda açık bir şekilde sağlanacak. Başvuru sahipleri yine  vize başvurusu için gerekli olan tüm belgeleri internet sitesi üzerinden platforma yükleyerek zaman maliyetini ve maddi masrafları en aza indirgeyecek. Başvuru için gerekli olan ödeme de çevrim içi olarak gerçekleştirilebilecek. Böylelikle konsolosluğa ziyaretler sadece biyometrik tanımlayıcıların toplanması için ilk kez başvuranlar, biyometrik verileri güncel olmayan veya yeni bir seyahat belgesi olan başvuru sahipleri için zorunlu olacak.

Başvuru sahibi eğer birden fazla Schengen ülkesini ziyaret etmeyi planlıyorsa, başvurunun incelenmesi için hangi Schengen ülkesinin sorumlu olacağının otomatik olarak belirlenmesi de platformun vereceği hizmetler arasında yer alıyor. Ayrıca tüm vizelerin dijital formatta, kriptografik (şifreli) olarak imzalanmış ve iki boyutlu barkod şeklinde verilmesi planlanıyor. Bu sayede çalıntı ve sahte vize etiketleri gibi güvenlik risklerinin azaltılması da hedefleniyor.

Konuyla ilgili İsveç Göç Bakanı Maria Malmer Stenergard, seyahat edenlerin başvuru süreçlerinin kolaylaşacağını ve dijital vizelerin yardımıyla Schengen bölgesinin daha güvenli bir hâle getirileceğiniifade etti. Ayrıca Stenergard, “Çevrim içi başvurular, seyahat edenler için konsolosluğa yapılacak ziyaretlerin sayısını azaltacak ve süreci ulusal idareler için daha sorunsuz hâle getirecek. Aynı zamanda dijital vize, vize etiketinin tahrif edilmesi ve çalınması riskine de son verecek.” diyerek dijital vizelerin sağlayacağı faydaları tarif etti.

Özetle dijital Schengen vizesine geçişle birlikte evrak toplama ve teslim etme gibi büyük zaman alan süreçlerden kurtulmuş olunacak, belgelerin temin edilme sürecinde meydana gelen masraflar hafifletilecek, vize sahipleri için vizeyi kaybetme riski ortadan kaldırılacak ve Schengen üyesi devletlerin güvenlik kaygısını gidermek için daha kolay ulaşılabilir bir bilgi havuzu oluşturulacak.

Schengen Sisteminin Reformu ve Dijital Vize

AB, yeni dönemde kısaca “gelişmiş pasaport taraması” olarak da nitelendirilebilecek “Giriş-Çıkış Sistemi”ni (Entry-Exit System – EES) Mayıs 2023’te yürürlüğe koymayı hedefliyor. Amacı Schengen üyesi ülkelerin güvenliğini tehlikeye atabilecek yolcuların girişlerinin seyahatlerinden önce engellenmesi ve vize muafiyeti olan üçüncü ülke vatandaşlarının bilgilerinin elde edilmesi olan Avrupa Seyahat Bilgileri ve Yetkilendirme Sistemini (European Travel Information and Authorisation System – ETIAS) ise Kasım 2023’te yürürlüğe koyması bekleniyor. Hem vize politikasının güvenliğini hem de daha hızlı ve daha az maliyetli bir şekilde hizmet vermesini sağlamak üzere hazırlanan dijital Schengen vizesi yasa teklifinde ise ilk olarak AP ve AB Konseyi’nin hem kendi içlerinde hem de birbirleriyle teklifi müzakere etmesi bekleniyor. Eş yasa koyucular olarak da isimlendirebileceğimiz bu iki kurumun müzakereler sonucunda mutabakata varmasının ardından, 2024 yılı itibarıyla platformun geliştirilmesi için çalışmalara başlanacağı tahmin ediliyor. İlgili platformun kurulması için 2026 yılı gayri resmî olarak belirlenmekle birlikte, Üye Devletlere  beş yıllık bir geçiş dönemi tanınmasından dolayı, platformun 2031’e kadar uygulamaya geçirilmesi amaçlanıyor.

Erdem Tekçi, İKV Uzman Yardımcısı

Diğer Yazılar