KÜRESEL GÜNDEM: 2023 G20 Zirvesi: Liderlerin Toplumsal ve Ekonomik Sorunlara Çözüm Arayışları

2023 G20 Zirvesi: Liderlerin Toplumsal ve Ekonomik Sorunlara Çözüm Arayışları

G20 günümüzün gergin, çatışmacı ve karmaşık küresel ortamında büyük ekonomilerin iş birliği ve görüş alış verişi için önemli bir forum olmaya devam ediyor. “Tek dünya, tek aile, tek gelecek” temasıyla 9-10 Eylül 2023 tarihleri arasında Hindistan’da düzenlenen G20 Zirvesi’ne, Türkiye, Arjantin, Avusturya, Brezilya, Kanada, Fransa, Almanya, Endonezya, İtalya, Japonya, Meksika, Rusya, Suudi Arabistan, Güney Afrika, Birleşik Krallık ve ABD, ve AB’nin yanı sıra bu sene Afrika Birliği de katıldı. G20 üyesi olup da katılmayan ülkeler arasında ise İspanya, Rusya ve Çin vardı.

Çin Devlet Başkanı Xi Jinping’in Zirve’ye katılmama nedeni resmî olarak açıklanmasa da uzmanlara göre bunun nedeni Çin’in Hindistan’ın sahip olduğu güçten mutlu olmaması. Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’in katılmama sebebinin Uluslararası Ceza Mahkemesi’nin hakkında verdiği yakalama kararı olabileceği belirtiliyor. Zirve’nin sonunda önümüzdeki sene gerçekleşecek olan G20 Zirvesi için bu konuyla alakalı Putin’in endişelerinin giderilmesi amacıyla böyle bir yakalama kararının söz konusu olmadığı ve güvenli bir şekilde Zirve’ye katılabileceği açıklaması yapıldı. Zirve’ye katılmayan bir diğer lider olan İspanya Başbakanı Pedro Sanchez’in ise koronavirüse yakalandığını belirtildi.

Karışık Gündeme Barışçıl Sonuçlar

Zirve’nin gündeminde yer alan başlıca konular arasında küresel ekonominin toparlanması, ekonomik büyüme ve kalkınma ve küresel sorunları çözmek için iş birliği vardı. Hindistan Başbakanı Narendra Modi, Zirve’ye derin bir felsefi anlam taşıyan şu sözlerle başladı: “dünya tek bir ailedir” (Vasudhavia Kutumbakam). Modi, konuşmasına “bu; sınırları, dilleri ve ideolojileri aşarak bizi tek bir evrensel aile olarak ilerlemeye teşvik eden, her şeyi kapsayan bir bakış açısıdır” ifadeleriyle devam etti.

Afrika Birliği, G20’nin yeni üyesi olarak Zirve’ye katıldı. 55 üyeden oluşan Afrika Birliği 1,4 milyarlık bir nüfusu ve 3 trilyon dolarlık bir GSYİH’yi temsil ediyor.

Devam eden Rusya-Ukrayna savaşı Zirve’nin en önemli ve en gergin gündemlerinden biriydi. Farklı bakış açılarına sahip olan liderlerden dolayı ortak bir karara varılması ve ortak bir bildiri hazırlanması da Hindistan için zorlayıcı oldu. 15 taslağın ardından hazırlanabilen bildiride, savaş hakkında tarafsız bir duruş sergilemeyi amaçlayan Hint diplomatlar yoğun bir diplomatik mesai harcadı. Geçtiğimiz sene Bali’de hazırlanan ve Rusya’yı kınayan mesajlar içeren bildirinin ardından bu sene daha ılımlı bir yaklaşımla hazırlanan mesaja gelen tepkilere Modi, o dönemin farklı olduğunu ve o zamandan bugüne kadar çok fazla şeyin değiştiğini belirten bir açıklamada bulundu. Metinde doğrudan Rusya'ya kınamak yerine, "toprak kazanmak amacıyla güç kullanımını eleştiriyoruz" ifadesi kullanıldı. Bu dildeki değişiklik, Hindistan'ın etkisinin arttığı ve çatışmada taraf tutmama kararlılığının bir işareti olarak görülüyor. ABD Başkanı Joe Biden, Zirve’de Ukrayna'da kalıcı ve adil bir barışa çağrı yapan tatmin edici bir bildiri elde edildiğini ifade etti. Ancak Ukrayna bildirideki bu ifadeden hoşnut olmayanlar arasındaydı.

Zirve’de yer alan Avrupa Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen, Xi Jinping ile telefonda görüştü. Çin’in küresel problemleri çözmekte önemli bir role sahip olduğunu beliren von der Leyen, Rusya-Ukrayna savaşı konusunda da Çin’in önemli bir rolünün olduğunu ve savaş söz konusu olduğunda Çin’in Ukrayna’da adil ve kalıcı bir barışın sağlanmasında olumlu bir rol oynayabileceğini umduğunu belirtti.

İklim konusu da G20’nin gündemindeydi. Küresel emisyonların yaklaşık %80'ini oluşturan G20 üyelerinin, emisyonları aşamalı olarak azaltma konusunda anlaşmaya varamaması, Kasım ayında Birleşik Arap Emirlikleri'nde yapılacak olan iklim zirvesinin üzerine gölge düşürdü. Ancak G20 üyeleri ilk kez, küresel yenilenebilir enerji kapasitesini üç katına çıkarma hedefini destekledi. Ayrıca, sıcaklığı 1.5°C ile sınırlamanın, sera gazlarını 2030'da 2019 seviyelerinden %43 oranında azaltmayı gerektireceğini kabul etti.

Zirvenin bir diğer önemli gündemi de tahıl anlaşmasıydı. Bildiride, Türkiye’ye tahıl anlaşması kapsamında yaptığı çalışmalar nedeniyle teşekküre edildi. Bu anlaşmanın önemi hakkında liderler de açıklamalarda bulundu. Ayrıca anlaşmanın devam etmesi ve daha kapsamlı bir hâle getirilip uzun ömürlü olması konusunda da çalışmaların yapılmasının gerektiği önemi vurgulandı. Son dönemde Cumhurbaşkanı Erdoğan ile Putin anlaşma hakkında görüşmeler yapmış olsalar da şu an için Rusya bu anlaşmaya pek sıcak bakmamakta.

Liderler Arası İkili Görüşmeler ve Diplomatik Gelişmeler

Cumhurbaşkanı Erdoğan, Zirve sırasında diğer liderlerle ikili görüşmelerde bulundu. AB Konseyi Başkanı Charles Michel ile Türkiye-AB ilişkileri, AB’ye tam üyelik için atılacak adımlar ve küresel meseleler hakkında görüşmeler yapıldı. Tahıl Koridoru’nun devam etmesi hakkında da görüşlerini bildiren Erdoğan’a birçok lider destek verdi. Ayrıca Erdoğan, Fas'ta meydana gelen şiddetli depremde hayatını kaybedenler için başsağlığı dileklerini iletti ve Türkiye'nin Fas'a yardım etmek için tüm kaynaklarını seferber etmeye hazır olduğunu vurguladı.

Liderlerin eşleri de G20’de bir araya geldi. ?? üzerinden paylaşım yapan Emine Erdoğan, “Zirveler vesilesiyle lider eşleri olarak deneyimlerimizi paylaşıyor, dostluklarımızı güçlendiriyoruz. G20 Liderler Zirvesi’nde, kültürler beşiği Hindistan’ın değerlerini tanımak ve renkli geleneklerini tecrübe etmekten mutluluk duydum. Samimi ev sahipliklerini unutmayacağız.” ifadelerini kullandı. Liderlerin eşleri ayrıca, bitki özelliklerinin araştırıldığı Nanaji Deshmukh Bitki Fenomiği Merkezi’ni de ziyaret etti. Bu merkezde mahsul verimliliğini ve çevresel sürdürülebilirliği artırmaya yönelik yürütülen çalışmalar ve bitkiler hakkında daha yeşil bir gelecek için fikir alışverişinde bulundu.

Zirve’de Hindistan’ı Orta Doğu ve Avrupa’ya bağlayacak tren ve gemi ulaşımını içeren yeni bir rota da duyuruldu. Çin'in bölgedeki ekonomik hedeflerine bir meydan okuma olarak görülen bu projede Hindistan, Suudi Arabistan, Birleşik Arap Emirlikleri, Ürdün, İsrail ve AB yer almakta. Projenin, bölgedeki düşük ve orta gelirli ülkeler için faydalı olması ve Körfez'den Avrupa'ya enerji ve ticaret akışını kolaylaştırarak deniz taşımacılığı sürelerini, maliyetlerini ve yakıt kullanımını azaltmayı amaçlıyor.

ABD’nin Ulusal Güvenlik Danışmanı Jake Sullivan, bu ağın, etkili Amerikan liderliği ve diğer ülkeleri ortak olarak kabul etme isteğinden gelen kapsamlı yatırımları yansıttığını belirtti. Artan altyapının ekonomik büyümeyi teşvik edeceğini, Orta Doğu ülkelerini bir araya getireceğini ve bu bölgeyi son dönemde olduğu gibi bir zorluk, çatışma veya kriz kaynağı değil, bir ekonomik faaliyet merkezi olarak kuracağını söyledi. Biden, Vaşington'u G20 grubunda gelişmekte olan ülkeler için alternatif bir ortak ve yatırımcı olarak göstererek, Çin'in küresel altyapıya yönelik Kuşak-Yol Projesi’ne karşı koymayı amaçlıyor. ABD lideri, anlaşmanın temiz enerji, temiz elektrik ve toplulukları birbirine bağlamak için sonsuz fırsatların kilidini açacağını söyledi.

Toplantının bir diğer önemli gelişmesi de Hindistan’ın da tıpkı Türkiye gibi İngilizce ismini kullanmayı bırakma isteğiydi. India yerine Bharat isminin kullanılmasını isteyen Narendra Modi’nin koltuğunda da Bharat yazıyordu. Dönem başkanlığını Endonezya’dan alan Hindistan, devir teslimi Brezilya’ya yaptı. Modi, önümüzdeki sene zirvenin çevrimiçi olarak da yapılabileceği önerisini sundu. Brezilya Devlet Başkanı Lula da Silva ise 12-14 Temmuz 2024’te yapılacak olan G20 Zirvesi’ne Putin’in de katılmasını istediğini ve herhangi bir yakalanma kararı olmadığını hatırlattı. Zirve’de, savaş ve iklim krizi gibi gerilimler gündemde olsa da özellikle dikkatle atılan adımlar ve ortak bir vizyon oluşturma çabaları çerçevesinde üyeler, geleceğe yönelik ilişkileri güçlendirmek konusunda önemli bir ilerleme kaydetti ve Paris Anlaşması gibi geleceğe dair önemli hedeflere ulaşma yolunda önemli sözler verdi.

Bared Çil, İKV Uzman Yardımcısı