AB GÜNDEMİ: Belçika, AB Konseyi Dönem Başkanlığı’nı Devraldı

Belçika, AB Konseyi Dönem Başkanlığı’nı Devraldı

İspanya, Belçika ve Macaristan’dan oluşan 12’nci Üçlü Dönem Başkanlığı kapsamında önümüzdeki altı aylık sürede dönem başkanlığı görevini yürütecek olan Belçika, ilgili makamı 30 Haziran 2024’e kadar üstlenecek; daha sonra görevi Macaristan’a devredecek. Belçika Dönem Başkanlığı sırasında, AB'nin geleceği hakkında önemli kararların alınacağı bir dizi üst düzey zirve ve konferans düzenlenecek. Belçika, AB Konseyi, Avrupa Komisyonu ve AP gibi AB kurumlarıyla ve diğer AB Üye Devletleri yakın bir şekilde çalışacak.

Belçika’nın, AB Konseyi Dönem Başkanı olarak temel amacı Avrupa gündemine öncülük etmek ve Üye Devletler arasında iş birliğini teşvik edecek çalışmalar yürütmek. Böylelikle, AB'yi güçlendirmek ve iklim değişikliği, ekonomik büyüme, göç ve sosyal uyum gibi çeşitli alanlarda ilerleme sağlanması hedefleniyor. Belçika, AB Üye Devletleri arasında uzlaşma aramak ve yasama çalışmalarına önderlik etmek için tarafsız bir ara bulucu olarak hareket etmeyi de amaçlıyor. Bu sebeple Belçika’nın dönem başkanlığı, değişen konjonktürde AB için ciddi bir önem arz ediyor.

Önceki Yıllardaki Belçika Dönem Başkanlıkları

Geçmiş yıllardaki Belçika dönem başkanlıkları, Avrupa tarihinde önemli dönüm noktalarına tanıklık etti. 1958'de Avrupa Ekonomik Topluluğu (AET) kurulduğunda Belçika, yeni Konseyin dönem başkanlığını üstlenen ilk ülke oldu. 1961'de Belçika’nın Dönem Başkanlığı Berlin Duvarı'nın inşası ile Avrupa'yı ikiye bölen Soğuk Savaş'ın karanlık atmosferine denk geldi. 1968'de AET'nin altı üye ülkesi kendi aralarındaki gümrük kısıtlamalarına son verdiğinde de Belçika dönem başkanıydı. 1987'de Erasmus öğrenci değişim programı da Belçika'nın dönem başkanlığı sırasında başlatıldı. Bu program, Avrupa'nın gençleri arasında karşılıklı anlayışı ve iş birliğini teşvik etmek için önemli bir araç oldu. Eylül 2001’deki Belçika Dönem Başkanlığı ise dünyayı sarsan terör saldırılarının gölgesinde sürdü. Bu saldırılar, Avrupa'nın güvenlik ve istikrarını tehdit etti.

Belçika Dönem Başkanlığı’nın Öncelikleri

Belçika, 8 Aralık 2023 tarihinde yayımladığı AB Konseyi Dönem Başkanlığı önceliklerini “vatandaşları korumak, ekonomiyi güçlendirmek ve geleceğe hazırlanmak” olarak açıkladı. Belçika, bu öncelikleri hayata geçirmek için 1 Ocak 2024-30 Haziran 2024 tarihleri arasında AB’nin merkezinde yer alan bir ülke olmanın avantajını kullanmaya çalışacak.

• • Hukukun Üstünlüğü, Demokrasi ve Birliği Savunmak

Belçika, dönem başkanlığı boyunca AB’nin temel değerlerinden demokrasi, hukukun üstünlüğü ve temel hakları savunmaya devam edecek.

Başkanlık, özellikle gençlerin katılımına vurgu yaparak vatandaşların güçlendirilmesine odaklanacak. Avrupa eğitim alanı, eğitim kalitesi, yaşam boyu öğrenme, hareketlilik ve spor konularında çalışmalar yürütecek. Medya özgürlüğü ve çoğulculuğu güçlendirerek, kültür ve yaratıcı sektörlerin dijital dönüşümünü teşvik ederek ve kültür, miras ve Avrupa kimliği arasındaki bağlantıları derinleştirerek demokratik değerleri kuvvetlendirmeyi hedefleyecek. Bu bağlamda Belçika, farklı yönetim seviyelerinde iş birliği, subsidiarite ve orantılılık ilkelerine saygı göstererek çeşitli ihtiyaç ve zorluklara etkili bir şekilde yanıt verme imkânı sağlamayı amaçlıyor.

Belçika, AB’nin genişlemesinin Birlik’i daha güçlü hâle getireceğini düşünüyor. Bu nedenle Başkanlık, aday ülkeleri Birlik’e katılma çabalarında desteklemeyi taahhüt ediyor. Aynı zamanda, gelecekteki yeni üyeleri göz önünde bulundurarak Birlik’in politikalarını, kaynaklarını ve karar verme yapılarını hazırlamaya büyük önem atfediyor.

• • AB’nin Rekabet Gücünü Artırmak

Belçika Dönem Başkanlığı, AB Tek Pazarı’nı ve endüstriyel geleceğini güçlendirmek ve sermaye piyasaları birliğini ve enerji birliğini tamamlama çalışmalarına devam etmek için çalışmayı hedefliyor. Bu doğrultuda Belçika’nın, ekonomik güvenliği artırmaya, zararlı bağımlılıkları azaltmaya ve kritik sektörlerde teknolojik liderliği teşvik etmeye dikkat edeceği öngörülüyor.

Başkanlık; araştırma, geliştirme ve inovasyonun rolünü artırarak, AB'nin önemli değer zincirlerinin dayanıklılığını ve rekabet gücünü güçlendiren özel çözümlerin geliştirilmesinde ve ticarileştirilmesinde öncü olmayı hedefliyor. Geleceğe göre şekillendirilmiş, istihdam oranlarını artıran ve büyümeyi teşvik eden bir iş gücü piyasası için çalışacağı tahmin ediliyor. Hem kamu hem de özel yatırımların önemini vurgulayacağı ayrıca, uyum politikasının uzun vadeli bir yatırım aracı, dönüşüm ve yakınsama için bir katalizör ve AB için bir çimento olarak öneminin de Belçika Dönem Başkanlığı boyunca altının çizileceği düşünülüyor. Gıda üretimi özerkliğine özel dikkat gösterecek olan Başkanlık, AB'nin iç ve dış politikaları arasındaki tutarlılığa da odaklanacak.

• • Yeşil ve Adil Bir Geçişi Takip Etmek

AB'nin iddialı dönüşüm gündemi, iklim değişikliği, biyoçeşitlilik kaybı ve kirlilik gibi üçlü krize acil olarak çözüm bulma ihtiyacından kaynaklanıyor. Belçika Dönem Başkanlığı, kararlı ve bütünsel eylemin önemini vurgularken kimseyi geride bırakmama ilkesini benimseyeceğini açıkladı.

Başkanlık, Yeşil Mutabakat hedeflerine ulaşma amacıyla enerji ve iklim geçişini önceliklerinin merkezine yerleştirmeyi planlıyor. İklim değişikliğine karşı kırılganlıkları azaltmak için de Birlik’in döngüsel ekonomisini ve uyarlanabilirlik ve hazırlık kapasitelerini geliştirmeye çalışarak ayrıca sürdürülebilir su yönetimini de teşvik edeceği öngörülüyor.

Jeopolitik ve olağanüstü iklim olayları, hızlandırılmış ve kapsayıcı bir enerji geçişine ihtiyaç olduğunu ortaya koyduğundan dolayı Belçika Dönem Başkanlığı bu geçişin, vatandaşlara ve şirketlere uygun fiyatlı enerji sağlaması, güçlü ve güvenilir bir arz güvenliği temin etmesi ve iklim nötr hedefine katkıda bulunması gerektiğini düşünüyor.

• • Sosyal ve Sağlık Gündemini Güçlendirmek

Avrupa Sosyal Haklar Sütunu üzerine inşa edilen Belçika Dönem Başkanlığı, daha kapsayıcı, cinsiyet eşit ve herkes için adil bir Avrupa toplumu oluşturmak üzere Birlik’i iddialı bir sosyal gündemle donatmayı hedefliyor. Bu doğrultuda Başkanlık, tüm seviyelerde sosyal diyalogu güçlendirmeyi, adil iş gücü hareketliliğini, iş yerinde ruh sağlığını ve sürdürülebilir sosyal korumaya erişimi desteklemeyi amaçlıyor. Belçika, Sosyal Yükselişim Çerçevesi'nin ilk uygulamasına ve sosyal yatırımların potansiyeline özel dikkat göstererek, Avrupa Semester’ının sosyal boyutunu güçlendirmeyi ve sosyal ekonominin gelişmesine elverişli bir çerçeveyi teşvik etmeyi de hedefliyor. Başkanlık ayrıca herkes için makul ve erişilebilir konutlara erişimi garanti altına almak için artan siyasi eylemleri savunacağı tahmin ediliyor.

Ek olarak Başkanlık, AB'nin krizlere hazırlık durumunu değerlendirmeyi destekleyecek, ilaç temini güvenliğini güçlendirecek ve AB'nin sağlık ve bakım personelini artıracak bir strateji geliştirmeyi planlıyor. Belçika özellikle, vatandaşların uygun fiyatlı ilaçlara erişimini iyileştirmek için karşılanmayan tıbbi ihtiyaçları daha iyi ele almaya çalışacağını da belirtiyor.

• • İnsanları ve Sınırları Korumak

Belçika Dönem Başkanlığı, Yeni Avrupa Göç ve İltica Paktı ile ilgili kalan tüm yasal dosyaları ele almayı hedefliyor. Başkanlık, göç ve iltica konusunun dış boyutunu güçlendirmek için çalışırken, özellikle de Afrikalı ortaklarla yakın çalışarak ve uluslararası hukuka tam saygı göstererek, iki kıta arasında karşılıklı olarak faydalı bir ortaklık geliştirmeye yönelik çalışmalar yürütmeyi öngörüyor.

Belçika’nın organize suçla mücadeleye, terörizmi ve şiddetli aşırıcılığı önlemeye ve AB'nin krizlere ve yeni ve hibrit zorluklara karşı dayanıklılığını güçlendirmeye özel önem vereceği tahmin ediliyor. Belçika Dönem Başkanlığı’nın odak noktası, bir Avrupa Savunma Sanayi Stratejisi geliştirme olasılığını araştırmak da dâhil olmak üzere, Avrupa savunma teknolojik ve endüstriyel tabanını güçlendirmek olacak gibi görünüyor.

• • Küresel bir Avrupa’yı Teşvik Etmek

Çok taraflı sistem ve kurallara dayalı uluslararası düzen, jeopolitik çatışmalar ve hatta Avrupa kıtasında açık savaşın tekrar başlaması gibi nedenlerle giderek daha fazla zorlanıyor. Bu gerçeğe uyum sağlamak için Belçika Dönem Başkanlığı, AB'nin dayanıklılığını ve özerkliğini güçlendirmek ve çıkarlarını ve değerlerini savunmak için yaptığı çabaları kararlı bir şekilde sürdüreceğini açıkladı.

Bu daha kararlı yaklaşımda Belçika aynı zamanda açıklığın, diyaloğun ve iş birliğinin AB'nin çıkarlarını kavramasının kalbinde yer aldığını vurgulayacak. Bu doğrultuda, 2030 Gündemi'ne uygun olarak Belçika’nın, herkes için yenilikçi, dayanıklı, sürdürülebilir ve yüksek kaliteli sağlık hizmetlerine ve ürünlerine eşit erişimi sağlarken evrensel sağlık kapsamına ulaşmak için sağlık sistemlerinin güçlendirilmesini teşvik edeceği öngörülüyor.

Sonuç

Belçika, dönem başkanlığını, AB'nin stratejik otonomisini güçlendirmek, yeşil ve dijital dönüşümü hızlandırmak ve vatandaşların refahını iyileştirmek için bir fırsat olarak görüyor. Bu amaçla Başkanlık, altı öncelikli alanda çalışma yürütecek: Hukukun üstünlüğü, demokrasi ve birliği savunmak, rekabet gücünü artırmak, yeşil ve adil bir geçişi takip etmek, sosyal ve sağlık gündemini güçlendirmek, insanları ve sınırları korumak ve küresel bir Avrupa'yı teşvik etmek. Bu öncelikler, AB'nin karşı karşıya olduğu zorluklara ve artan jeopolitik belirsizliğe yanıt niteliği taşıyor. Belçika Dönem Başkanlığı, bu zorlukların üstesinden gelmek için AB'nin birlik ve dayanışmasını güçlendirmeye odaklanırken bu doğrultuda, Üçlü Dönem Başkanlığı'nın ve Belçika Dönem Başkanlığı’nın başarı şansı, öncelikle AB üye devletlerinin iş birliğine bağlı olacağı öngörülüyor. Belçika, üye ülkeler arasında diyalog ve uzlaşmayı teşvik etmek için çalışsa da AB'nin karmaşık karar alma mekanizması, üye ülkelerin çıkarları ve belirsizliklerle dolu uluslararası sistemin, Belçika’nın hedeflerine ulaşmasını zorlaştırabileceği de önceden söylenmelidir.

Batuhan Aktürk Tezel, İKV Uzman Yardımcısı