AB GÜNDEMİ: Biyoteknoloji ve Biyo-Üretim: Geleceği Şekillendirecek İnovasyon ve Sürdürülebilirlik için AB Vizyonu

Biyoteknoloji ve Biyo-Üretim: Geleceği Şekillendirecek İnovasyon ve Sürdürülebilirlik için AB Vizyonu

Komisyon, 20 Mart 2024 tarihinde, AB çapında biyoteknolojinin geliştirilmesi ve biyo-üretimin artırılması amacıyla çeşitli öneriler içeren bir Tebliğ yayımladı. Sağlık, tarım, endüstri ve çevre gibi konularda yenilikçi çözümler sunan biyoteknoloji ve biyo-üretim vizyonu çerçevesinde, doğayla uyumlu bir şekilde AB'nin rekabet gücünü artırmaya yönelik adımlar atılacak. Bu doğrultuda Komisyonun, biyoteknoloji ve biyo-üretime yönelik araştırma ve inovasyon faaliyetlerini desteklemesi, pazar talebini canlandırılması, düzenleyici yöntemleri basitleştirilmesi, yatırımları teşvik etmesi ve yeni standartlar hazırlaması bekleniyor.

Komisyon, 20 Mart 2024 tarihinde, AB'de biyoteknoloji ve biyo-üretimi artırmak için bir dizi eylem önerisinde bulundu. “Geleceği Doğa ile İnşa Etmek: AB'de Biyoteknoloji ve Biyo-Üretimin Güçlendirilmesi” başlıklı Tebliğ altında önerilen eylemler, AB'nin uzun vadeli rekabet gücünü artırmak için çözüm önerileri sunuyor.

Dijitalleşme ve yapay zekâ ile desteklenen yaşam bilimlerindeki ilerlemeler ve toplumsal sorunları çözmek için biyolojiye dayalı çözümlerin potansiyeli, biyoteknoloji ve biyo-üretimi bu yüzyılın en umut verici teknolojik alanlarından biri hâline getiriyor. Bu teknolojiler AB'nin tarım, ormancılık, enerji, gıda ve yem sektörleri ile sanayisini modernize etmesine yardımcı olabilecek ve yeşil dönüşüme ve daha rekabetçi ve dayanıklı bir AB'ye katkıda bulunabilecek boyutta.

Biyoteknoloji Nedir?

Biyoteknoloji; canlı organizmalar, hücreler, biyolojik moleküller ve bunların sistemlerini kullanarak ürünler ve teknolojiler geliştiren bir bilim dalı olarak karşımıza çıkıyor. Bu alanda yapılan çalışmalar, genetik mühendisliği, mikrobiyoloji, moleküler biyoloji ve kimya gibi çeşitli disiplinleri içeriyor. Biyoteknoloji, biyo-bazlı ürünler üretmek için kullanılabileceği gibi; iklim krizi ile mücadelede, doğal kaynaklara erişimde, hayati doğa sistemlerinin restorasyonunda, gıda arzı ve güvenliğinin sağlanmasında ve insan sağlığı konularında birçok zorluğu ele almak için çözümün bir parçası olabilme potansiyeline sahip.

Biyoteknolojinin AB Ekonomisine Olası Etkileri

Biyoteknoloji alanı, çeşitli uygulama alanlarına yönelik birçok ileri teknolojiyi kapsamakta. Bunlar arasında endüstriyel ve çevresel (beyaz biyoteknoloji), tarımsal gıda (yeşil biyoteknoloji) ve tıbbi ve farmasötik (kırmızı biyoteknoloji) bulunmakta. Deniz (mavi) biyoteknolojisi de giderek artan bir ilgi görmekte.

Sağlık ve eczacılık uygulamalarında biyoteknoloji, gelişmiş ilaçların, tedavilerin, teşhislerin ve aşıların keşfedilmesine ve geliştirilmesine yol açıyor. Yaşlanmayla bağlantılı hastalıkların tedavisi ve antimikrobiyal direnç üzerine yapılan çalışmalar, dikkat çekici bazı örnekler olarak ön plana çıkıyor. COVID-19 için mRNA bazlı aşıların keşfedilmesini sağlayan RNA terapötikleri çalışmalarının milyonlarca hayatı kurtarması, biyoteknolojinin önemini gösteren bir başka örnek olarak karşımıza çıkıyor.

Tarım alanında biyoteknoloji sayesinde mahsul verimini artırmak için doğal yolların kullanılması, daha yeşil ve daha üretken bir tarımın desteklemesine katkı veriyor. Pestisitlere alternatif çözümler sunan biyoteknoloji, AB’nin özellikle son dönemde önüne geçmeye çalıştığı pestisit kullanımına karşı da çevreci bir çözüm sunuyor.

Endüstriyel süreçlerde ve üretimde biyoteknoloji; polimer, plastik, solvent, boya veya kozmetik üretiminde alternatif hammadde kullanımını mümkün kılıyor. Geri dönüştürülmüş atık ve biyojenik kaynaklardan yakalanan CO₂ gibi sürdürülebilir karbon kaynaklarının kullanılması emisyon azaltımına, kaynak verimliliğine ve stratejik özerkliğe katkıda bulunuyor.

Denizcilik ve su ürünleri yetiştiriciliği uygulamalarında kullanılan biyoteknoloji, petrol sızıntılarının temizlenmesi, plastik kirliliği veya atık su arıtımı gibi çevresel iyileştirme çözümlerine katkıda bulunuyor. Deniz biyoteknolojisinin ilgi duyduğu diğer pazar alanları arasında kozmetikler, enzimler, kimyasallar ve biyo-gübreler yer alıyor.

Komisyonun Biyoteknoloji Uygulama Planları

AB biyoteknoloji ve biyo-imalat sektörü; araştırma ve teknoloji transferi, mevzuat karmaşıklığı, finansmana erişim, beceri eksikliği, değer zinciri engelleri, fikri mülkiyet, kamu kabulü ve ekonomik güvenlik gibi meydan okumalarla karşı karşıya. Bu doğrultuda Komisyon, “Geleceği doğa ile inşa etmek: AB'de Biyoteknoloji ve Biyo-Üretimin Güçlendirilmesi” başlık Tebliğde, bu zorlukların üstesinden gelebilmek aşağıdaki adımları atacağını açıkladı:

• •Araştırma ve inovasyonu destekleme: İnovasyonun ve teknolojinin benimsenmesinin itici güçlerini ve zorluklarını belirlemeye yardımcı olmak üzere Komisyon, AB'nin yeni biyoteknoloji üretimi konusunda diğer küresel liderlere kıyasla konumunu araştırmak üzere bir çalışma başlattı. Ayrıca araştırma altyapılarının daha verimli bir şekilde kullanılmasını kolaylaştırmak amacıyla Komisyon, “Endüstriyel Biyoteknoloji İnovasyon ve Sentetik Biyoloji Hızlandırıcısının” (Industrial Biotechnology Innovation and Synthetic Biology Accelerator) sektör için güvenilir bir dijital depo ve hizmet ağı olarak geliştirilmesini ve kullanılmasını sağlamanın yollarını araştıracak.
• •Pazar talebinin canlandırılması: Biyo-bazlı ürünlerin piyasada başarılı olabilmeleri için, örneğin petrokimyasal ürünlere kıyasla daha düşük çevresel etkiye sahip olduklarını kanıtlamaları gerekiyor. Komisyon, fosil bazlı ve biyo-bazlı ürünlerin değerlendirilmesini gözden geçirerek uygulama eşdeğerliğini sağlamaya çalışacak. Fosil hammaddelerin ikamesini hızlandırmak ve biyo-üretimli ürünlere olan talebi ve pazar alımını teşvik etmek için Komisyon, belirli ürün kategorilerinde ve kamu alımlarında biyo-bazlı içerik gerekliliklerinin uygulanabilirliğine ilişkin derinlemesine bir etki değerlendirmesi yapacak.
• •Düzenleyici yöntemlerin basitleştirilmesi: Komisyon olası bir AB Biyoteknoloji Yasasının temellerini atacak. Ayrıca 2024 yılı sonuna kadar biyoteknoloji şirketlerinin, yasal düzenleme engellerine takılmalarının önlenmesi için bir AB Biyoteknoloji Merkezi kuracak.
• •Kamu ve özel sektör yatırımlarının teşvik edilmesi: AB'nin biyoteknoloji ve biyo-üretimi desteklemek üzere, Döngüsel Biyo-bazlı Avrupa Ortak Girişimi ve Yenilikçi Sağlık Girişimi Ortak Girişimi, EU4Health, İnovasyon Fonu ve Avrupa için Stratejik Teknolojiler Platformu dâhil olmak üzere Ufuk Avrupa gibi çok çeşitli finansman araçları bulunuyor. Yeni pazarlar yaratma potansiyeline sahip yeniliklerin geliştirilmesi ve ölçeklendirilmesi için Komisyon, Avrupa İnovasyon Konseyi Çalışma Programı 2025'e, biyoteknoloji ve biyo-üretimle ilgili özel konuların dâhil edilmesini sağlayacak.
• •Biyoteknoloji ile ilgili becerilerin güçlendirilmesi: Büyük Ölçekli ve Bölgesel Beceri Ortaklıkları, biyoteknoloji ve biyo-imalat alanlarında beceri kazandırma fırsatlarının sağlanmasında önemli bir rol oynayacak. Ayrıca Erasmus+ programının Blueprint Alliances faaliyeti aracılığıyla biyoteknoloji ve biyo-imalat için özel bir büyük ölçekli ortaklık araştırılacak.
• •Standartların hazırlanması ve güncellenmesi: Komisyon, pazara erişimi ve inovasyonu kolaylaştırmak amacıyla biyoteknoloji ve biyo-üretime yönelik Avrupa standartlarının hazırlanmasını ve güncellenmesini teşvik etmeye devam edecek.
• •İş birliğinin güçlendirilmesi: Komisyon, biyoteknolojik süreçler ve biyo-üretim ile ilgili teknolojilerin, Bölgesel İnovasyon Vadileri aracılığıyla AB bölgeleri arasında yayılmasını teşvik edecek.
• •Katılımın ve uluslararası iş birliğinin teşvik edilmesi: Komisyon, ABD, Hindistan, Japonya ve Güney Kore gibi önemli uluslararası ortaklarla araştırma ve teknoloji transferi konularında iş birliği yapmak ve düzenleyici ve pazara erişimle ilgili konularda stratejik iş birliği olanaklarını araştırmak üzere uluslararası biyoteknoloji ve biyo-üretim ortaklıkları başlatma olasılığını araştıracak.
• •Yapay Zekâ ve Üretken Yapay Zekâ kullanımı: Komisyon, biyoteknoloji ve biyo-üretimde yapay zekânın ve özellikle üretken yapay zekânın alımını hızlandırmaya yönelik adımlar atacak. Ayrıca Komisyon, 2024 yılı boyunca YZ girişimleri ve bilim ve yenilik topluluğu için “EuroHPC süper bilgisayarlarına” kolaylaştırılmış erişim konusunda farkındalık yaratacak.
• •Biyoekonomi stratejisinin gözden geçirilmesi: Komisyon, AB Biyoekonomi Stratejisi’ni 2025 yılı sonuna kadar gözden geçirecek. Gözden geçirme, daha güçlü bir AB ekonomisine katkıda bulunmak için biyoekonominin endüstriyel boyutunu ve biyoteknoloji ve biyo-üretim ile bağlantılarını güçlendirerek mevcut toplumsal, demografik ve çevresel zorlukları dikkate alacak.

Sonuç

Komisyonun biyoteknoloji ve biyo-üretimi artırmak için önerdiği eylemler, Avrupa'nın geleceğini şekillendirmede önemli bir adımı temsil ediyor. Bu planlar, sadece ekonomik büyümeyi teşvik etmekle kalmayıp aynı zamanda çevresel ve toplumsal zorluklara yenilikçi çözümler sunma potansiyeline sahip olan biyoteknoloji ve biyo-üretimin potansiyelini en üst düzeye çıkarmayı amaçlıyor. Ancak, bu planların başarılı olabilmesi için iş birliği ve sürdürülebilirlik ilkelerine dayalı bir yaklaşımın benimsenmesi gerekiyor. Nihayetinde AB'nin biyoteknoloji ve biyo-üretimdeki bu vizyoner adımlarının, sadece Avrupa'nın değil, aynı zamanda küresel ölçekte sürdürülebilir bir geleceğin inşasına katkıda bulunması bekleniyor.