AB GÜNDEMİ: Kritik İlaçlar İttifakı: AB`nin İlaç Konusundaki Devrimci Adımı

Kritik İlaçlar İttifakı: AB'nin İlaç Konusundaki Devrimci Adımı

Komisyonun öncülüğünde başlatılan Kritik İlaçlar İttifakı, AB vatandaşlarının ilaçlara daha kolay ulaşmasını sağlamak için ulusal makamları, endüstriyi ve sağlık kuruluşlarını bir araya getiriyor. İttifak, ilaçların arz güvenliği ve bulunabilirliğini artırmayı ve AB’nin üçüncü ülkelere karşı bağımlılığını azaltmayı amaçlıyor. AB’nin bu ve buna benzer girişimlerle, daha sürdürülebilir bir ilaç endüstrisine doğru ilerlerken, küresel sağlık krizlerine daha fazla hazırlıklı hâle gelmesi bekleniyor.

Avrupa Komisyonunun Sağlık Acil Durum Hazırlık ve Müdahale Kurumu (HERA), AB Konseyi Belçika Dönem Başkanlığı ile birlikte çalışarak, güçlü bir Avrupa Sağlık Birliği oluşturma amacının bir parçası olarak, 24 Nisan 2024 tarihinde Kritik İlaçlar İttifakı’nı başlattı. İttifak, kritik ilaçların eksikliğini gidermek ve önlemek için en iyi tedbirleri belirlemek üzere ulusal makamları, endüstriyi, sağlık kuruluşlarını, sivil toplum temsilcilerini, Komisyonu ve AB kurumlarını bir araya getiriyor. 16 Ocak 2024’te üye alımına başlamış olan İttifak’ın hâlihazırda 250’nin üzerinde kayıtlı üyesi bulunuyor. Üyeler arasında Üye Devletleri temsil eden devlet kurumlarının bakanlıkları, sektör temsilcileri olarak şirketler veya kuruluşlar ve sivil toplum örgütleri yer alıyor.

İttifak’ın önde gelen amaçları arasında arz güvenliği ve ilaçların bulunabilirliğini artırmak ve AB tedarik zinciri bağımlılığını azaltmak yer alıyor. İttifak’ın Avrupa'daki ilaç endüstrisini daha dirençli ve sürdürülebilir hâle getirmesi, vatandaşlar için daha güvenli ilaç tedarikine katkıda bulunması ve yakın gelecekte bahsi geçen konular hakkında somut öneriler sunması bekleniyor. Analiz edilen temel sorunlar arasında sınırlı sayıda dış tedarikçiye aşırı bağımlılık, sınırlı çeşitlendirme olanakları ve sınırlı üretim kapasiteleri buluyor. Aynı zamanda yapılacak görüşmeler sonrasında, İttifak’ın Komisyonun AB'de üretimin güçlendirilmesi için AB ve ulusal fonlardan faydalanabilecek yenilikçi boru hattı yatırım projelerini belirlemesine yardımcı olması öngörülüyor. 

Bütün bunların yanında İttifak, kapasite sözleşmelerinin kullanımının genişletilmesi ve ortak tedarik gibi piyasa teşviklerinin kritik ilaçların tedarik güvenliğini artırmak için nasıl kullanılabileceği konularına da inceleyecek. Buna ek olarak, tedarik zincirine bütüncül bir bakış açısıyla yaklaşacak ve üyeleri, yeni ortaklıklar kurmak da dâhil olmak üzere birbirleriyle daha etkin bir şekilde çalışmak için yeni stratejiler belirleyecek. Tedarik zincirinin küresel niteliği ve örneğin Batı Balkanlar'dan bazı ortakların yanı sıra AB'ye komşu ülkelerin de İttifak'a katılmak için gösterdikleri ilgi göz önüne alındığında, bu yeni ortaklığın kritik ilaçların tedarik zincirinin çeşitlendirilmesini sağlaması öngörülüyor. Faaliyetinin her aşamasında yeni üyelere açık olduğu belirtilen İttifak’a bir kuruluşun üye olabilmesi için İttifak Deklarasyonu’nu imzalaması, İttifakın vizyonuna uyum sağladığını ve operasyonel çabalarına aktif olarak katkıda bulunma taahhüdünde bulunduğunu göstermesi gerekiyor.

AB İlaç Mevzuatı Reformu

Kritik İlaçlar İttifakı’nın AB ilaç mevzuatı reformunun tamamlanmasına katkıda bulunması beklendiği için bu konuya ayrı bir parantez açmak gerekiyor. Komisyon, 26 Nisan 2023 tarihinde, AB'nin ilaç mevzuatını daha esnek ve AB genelindeki vatandaşların ve işletmelerin ihtiyaçlarına uygun hâle getirmek üzere bir revizyon teklifinde bulunmuştu. Gerçekleşmesi hâlinde ilgili revizyonun ilaçları daha ulaşılabilir, erişilebilir ve uygun fiyatlı hâle getirmesi, inovasyonu desteklemesi ve AB ilaç endüstrisinin rekabet gücünü artırması bekleniyor. Revizyon genel olarak aşağıdaki hedeflere ulaşılmasını amaçlıyor:

• •AB genelindeki tüm hastaların güvenli, etkili ve uygun fiyatlı ilaçlara zamanında ve adil bir şekilde erişimini sağlayacak bir İlaç Tek Pazarı oluşturmak;
• •Avrupa'da ilaçların araştırılması, geliştirilmesi ve üretimi için cazip ve yenilik dostu bir çerçeve sunmaya devam etmek;
• •Prosedürleri önemli ölçüde hızlandırarak idari yükü büyük ölçüde azaltmak, ilaçların ruhsatlandırma sürelerini kısaltmak ve böylece hastalara daha hızlı ulaşmalarını sağlamak;
• •İlaçların bulunabilirliği ve hastalara her zaman temin edilebilmesini sağlamak;
• •Antimikrobiyal direnç meselesini ve ilaçların çevredeki varlığını ele almak;
• •İlaçları çevresel açıdan daha sürdürülebilir hâle getirmek.

Sıradaki Adımlar Neler?

Şu anki plana göre İttifak’ın beş yıl boyunca sürdürülmesi bekleniyor. Kritik ilaçların tedarikinin iyileştirilmesi için atılacak adımlara ilişkin ilk tavsiyelerin yıl sonuna kadar yayımlanması öngörülüyor. Komisyonun sağlık alanındaki girişimleri, AB'nin ilaç sektöründe daha rekabetçi, erişilebilir ve çevreci bir yapıya kavuşması için önemli bir adım olarak değerlendiriliyor. Bütün bu çabaların, AB'nin ilaç endüstrisini daha sürdürülebilir bir geleceğe doğru yönlendirmesine ve küresel sağlık krizlerine karşı daha hazırlıklı olmasına katkıda bulunacağı tahmin ediliyor.

Bared Çil, İKV Uzman Yardımcısı