AB GÜNDEMİ: AB, Karbondan Arındırılmış Gaz ve Yeşil Hidrojen Piyasası Kuruyor

AB, Karbondan Arındırılmış Gaz ve Yeşil Hidrojen Piyasası Kuruyor

21 Mayıs 2024 tarihinde Brüksel'de gerçekleştirilen AB Ulaştırma, Telekomünikasyon ve Enerji Konseyi toplantısında, yenilenebilir ve düşük karbonlu gazların enerji sistemine entegrasyonunu hedefleyen kapsamlı bir gaz paketi onaylandı. Bu paket, enerji piyasasında erişimi artırmak ve fosil yakıt kullanımının kademeli olarak sonlandırmak amacıyla, enerji sisteminde yenilenebilir ve düşük karbonlu gazlara, özellikle hidrojene geçişi destekliyor. AB, en dikkat çeken çıktısı hidrojen piyasa gelişimini destekleyen yasal çerçevenin, kısacası 2025 yılı itibariyle hidrojen piyasasının oluşturulması olan bu gaz paketi ile enerji tedariğinde yeşil dönüşümü hızlandırmayı ve enerji bağımsızlığı hedefini güçlendirmeyi amaçlıyor.

Üye ülkelerin enerji bakanları, 21 Mayıs 2024 tarihinde Brüksel'de gerçekleştirilen AB Telekomünikasyon Konseyi toplantısında bir araya geldi. Toplantıda, yenilenebilir ve düşük karbonlu gazların enerji sistemine entegrasyonu amacıyla hazırlanan ve mevcut sistemi düzenleyen 2009/715/AB sayılı Tüzük ile 2009/73/AB sayılı Yönergenin revizyonlarını içeren Gaz Paketi görüşüldü. Üye ülkeler, Rusya ve Belarus'tan gaz ithalatını sınırlama olasılığını içeren paketi Macaristan’ın muhalefetine rağmen kabul etti. İlgili Tüzük, AB Resmî Gazetesi’nde yayınlanmasından altı ay sonra doğrudan uygulanabilir hale gelecek. Yönerge konusunda ise üye ülkelerin, gerekli hükümlere uyum sağlamak için iki yıl süreleri olacak.

Gaz Paketi'nin mevcut mevzuat üzerindeki en önemli etkisinin, hidrojen üretimi ve entegrasyonu konularında olması bekleniyor. Özellikle Avrupa Hidrojen Şebeke İşletmecileri Ağı'nın (ENNOH) kurulması ve hidrojen altyapısı ile piyasa gelişimini destekleyen bir çerçevenin oluşturulması kararları oldukça dikkat çekici. Bu kararlar kapsamında, Avrupa enerji güvenliğinin güçlendirilmesinin yanı sıra iklim eylemi konusunda da önemli adımlar atılmış oldu.

Gaz Piyasasındaki Düzenlemeler

Kabul edilen Gaz Paketi, gaz piyasasında çeşitli iyileştirmeler ve yenilikler getiriyor:

• •Piyasa Erişimi ve Ticaret: Değiştirilen mevzuat, yenilenebilir ve düşük karbonlu gazlar için piyasa ve altyapı erişimini iyileştirdi. Paket, mevcut gaz şebekesine entegrasyonlarını sağlarken, tarifelerde indirimler sunarak sınır ötesi ticareti teşvik ediyor. Bu düzenlemelere ek olarak, gaz kalitesi sorunları için ortak standartlar ve bir uyuşmazlık çözüm mekanizması da oluşturuldu.
• •Tüketici Koruması: Tüketici hakları, elektrik piyasasında olduğu gibi artırıldı, sözleşmeler ve faturalar hakkında daha net bilgi sağlarken, tedarikçi değişiminin kolaylaştırılması ve fiyat karşılaştırma araçlarına erişimin iyileştirilmesi öngörüldü.
• •Sertifikasyon Sistemi: Gaz Paketi ile Yenilenebilir Enerji Yönergesini tamamlayan düşük karbonlu gazlar için bir sertifikasyon sistemi oluşturuldu. Sertifikasyon sistemi ile yenilenebilir enerji tedariğinde istikrarın ve adil rekabetin sağlanması ve karbon kaçağının önlenmesi planlanıyor.
• •Enerji Güvenliğini Güçlendirme: Paket, gaz tedarik acil durumları için dayanışma çerçevesini güçlendirdi, sınır ötesi gaz akışları için güvenlik önlemleri getirdi ve siber güvenlik risklerini ele aldı. Bu önlemlere ek olarak, üye ülkelere, Rusya ve Belarus'tan gaz ithalatını sınırlama yetkisi vererek, Avrupa enerji bağımsızlığını yeniden kazanma amacı taşıyan REPowerEU Planı doğrultusunda fosil yakıt ithalatını aşamalı olarak kaldırmayı destekledi.

Fosil Yakıtlara Bağımlılığın Azaltılması için Temiz Hidrojen

Gaz Paketi, uzun vadeli fosil gaz sözleşmeleri için 2049 yılını son tarih olarak belirleyerek, yenilenebilir ve düşük karbonlu gazlara geçişi teşvik ediyor. Bu bağlamda, başta hidrojen olmak üzere düşük karbonlu gazların piyasaya entegrasyonu paketin en önemli çıktısı oldu.

Hidrojen üretimi için birincil enerji kaynaklarına ihtiyaç duyuluyor. Bu kaynakların türüne göre hidrojen üretimi çeşitlenirken, en yaygın yöntemin doğal gazın buharlı reformasyonu olduğu biliniyor. Bununla birlikte, son yıllarda suyun elektrolizi ile temiz (yeşil) hidrojen üretimine yönelik çalışmaların sayısında da artış yaşandı. Uluslararası Enerji Ajansı (IEA), düşük emisyonlu hidrojen üretiminin 2030 yılına kadar büyük ölçüde artma potansiyeline sahip olmasını bekliyor ancak maliyet zorluklarının bu süreci engellediğinin de altını çiziyor. IEA’nın 2023 Hidrojen Raporuna göre, düşük emisyonlu hidrojen üretimi için açıklanan proje sayısı her geçen sene hızla artıyor. Temiz Hidrojen üretimine yönelik projelerde Çin Halk Cumhuriyeti başı çekerken temiz hidrojenin enerji tedarik zincirine entegrasyonu kapsamında yapılan yasal değişikliklerde ABD ve AB ön sıralarda yer alıyor. IEA’ya göre açıklanan tüm projeler hayata geçerse, yıllık düşük emisyonlu hidrojen üretimi 2030'da 38 milyon tona ulaşabilir. AB cephesinde ise daha önce 2030 yılı için belirlenen yıllık 5,6 milyon ton temiz hidrojen hedefi, Rusya-Ukrayna savaşını takip eden enerji krizinin de etkisiyle RePowerEU Planı kapsamında güncellenerek 10 milyon tona çıkartıldı. Ayrıca AB, 10 milyon ton temiz hidrojen de ithal etmek istiyor. Bu bağlamda, AB hidrojen piyasası oluşturma girişimlerini hızlandırdı. 2020 yılında Avrupa Temiz Hidrojen İttifakı’nı kuran ve 2023 yılında temiz hidrojen üretimine destek olmak için Avrupa Hidrojen Bankası’nı işler hâle getiren AB, 2023 sonunda Avrupa Hidrojen Bankası'nın ilk açık artırmalarını duyurdu. Ayrıca, Komisyon, 2023 yılının temmuz ve eylül aylarında hidrojen teknolojilerine ve sanayide hidrojen kullanımına odaklanan IPCEI Hydrogen fonlarını onayladı.

AB’nin temiz hidrojen üretimini güçlendirme politikasının devamı olan Gaz Paketi ise hidrojen şebeke planlamasını kolaylaştırıyor ve sınır ötesi koordinasyonu teşvik ediyor. Yeni kurulan Avrupa Hidrojen Şebeke İşletmecileri Ağı'nın, AB genelinde planlamayı yöneterek şeffaflığın ve üye ülkelerin ulusal enerji politikalarına uyumun sağlanmasını garanti ediyor. Avrupa Hidrojen Bankası bünyesinde beş yıllık bir pilot mekanizma olan ENNOH ile hidrojen piyasası gelişimi desteklenip, şeffaflık artırılacak ve tedarikçiler ile tüketiciler arasındaki bağlantı güçlendirilecek. Ayrıca 2025'te başlatılması planlanan hidrojen piyasası girişimi ile AB'nin karbonsuzlaşma ve enerji güvenliği çabaları bir üst seviyeye çıkarılacak.

Sonuç

AB'nin 21 Mayıs 2024'te onayladığı Gaz Paketi, enerji piyasasında yenilenebilir ve düşük karbonlu gazların, özellikle hidrojenin entegrasyonunu teşvik ederek enerji bağımsızlığını güçlendirmeyi hedefliyor. Bu kapsamda, piyasa erişimi ve ticaret, tüketici koruması, sertifikasyon sistemi ve enerji güvenliğini güçlendirme gibi önemli alanlarda iyileştirmeler yapıldı. Paketin en dikkat çeken unsurlarından biri ise, Avrupa Hidrojen Şebeke İşletmecileri Ağı'nın kurulması ve hidrojen altyapısının desteklenmesi oldu. Bu yenilikler, AB'nin 2030 ve 2050 iklim hedeflerine ulaşma çabalarını desteklerken, enerji güvenliğini artırma ve fosil yakıtlara bağımlılığı azaltma konularında ve özellikle Rusya-Ukrayna Savaşını takip eden enerji bağımsızlığı stratejisini gerçekleştirme konusunda önemli fırsatlar sunuyor. Tüm bu düzenlemelerle bugün AB gaz piyasasında %5 olan yenilenebilir ve düşük emisyonlu gaz oranının 2050 yılında %66’a çıkarılması nihai hedef olarak karşımıza çıkıyor. Ancak, düşük emisyonlu hidrojen üretiminde, temiz olmayan diğer üretim tekniklerine kıyasla, maliyet zorlukları ve hidrojen projelerinin hayata geçmesi sürecindeki belirsizlikler temiz ve güvenli gaz piyasası hedefinin önündeki potansiyel riskler olarak görülebilir. AB, bu yeni gaz paketiyle hidrojen piyasasının gelişimini hızlandırarak enerji sisteminde köklü değişiklikler yapma yolunda önemli bir adım atmış oldu.