AB GÜNDEMİ: AB-Singapur Dijital Ticaret Anlaşması: Dijital Pazarlara Kapılar Açılıyor

AB-Singapur Dijital Ticaret Anlaşması: Dijital Pazarlara Kapılar Açılıyor

Küresel dijital ticaret iş birliğinde öncü bir rol üstlenen Singapur ile AB, AB-Singapur Dijital Ticaret Anlaşması müzakereleri üzerinde siyasi anlaşma sağladı. İç onay sürecinin ardından imzalanacak olan anlaşma, AB’nin imzaladığı ilk dijital ticaret anlaşması olacak. Bu bağlamda anlaşmanın, AB’nin diğer ülkelerle dijital ticaret iş birliği kurabilmesi için emsal olması bekleniyor. Dijital pazarlara erişimi kolaylaştırarak, veri akışını serbestleştirerek ve dijital ticaretin önündeki engelleri kaldırarak hem AB hem de Singapur ekonomisine katkı sağlamayı hedefleyen anlaşmanın ayrıca AB açısından Asya-Pasifik bölgesindeki bağlantısını da güçlendirmesi bekleniyor.

2023 verilerine göre dünya çapında internet kullanıcı sayısı yaklaşık 5,4 milyara ulaştı. Küresel internet yayılımı ise Nisan 2024 itibarıyla %75’i aşmış durumda. OECD Dijital Ekonomi Görünümü 2024 Raporu’na göre e-ticaret 2022 yılında 2016 yılına göre yaklaşık %60 artarak 27 trilyon dolara ulaştır. Bu durum, ticaret de dâhil olmak üzere dünya çapındaki tüm endüstri ve sektörlerde dijital teknolojilerin benimsenmesini zorunlu hâle getiriyor. Özellikle merkezî veri tabanları oluşturmak, uluslararası ticareti kolaylaştırmak ve güvenilir sınır ödeme sistemlerini sağlamak gibi kapasite konularını çözmek için dijital teknolojilerin benimsenmesi, uluslararası ticaret için kritik bir önem taşıyor. Bu yeni çözümler ülkeleri, uluslararası kuruluşları ve şirketleri, dijital bir ekonomi için dijital ticaret kuralları ve düzenlemeleri oluşturmaya itiyor. Bu bağlamda, dijital ekonomilerdeki bu yükselişle birlikte iki veya daha fazla ekonomi arasında dijital ticaret kurallarını ve dijital ekonomi iş birliklerini belirleyen bir anlaşma türü olan “dijital ekonomi veya dijital ticaret anlaşmaları” doğdu. Bu anlaşmalar, dijital hizmetlere yönelik artan talebi ele alırken, pazarların açılması ve korumacılığın ortadan kaldırılması için yeni bir yol açtı. Bu anlaşmaların ilk örneğini ise 30 Aralık 2018 tarihinde, Avustralya, Japonya, Malezya, Brunei, Yeni Zelanda ve Singapur için yürürlüğe giren ve 2019 yılında Vietnam ve Peru’nun da katıldığı Kapsamlı ve Gelişen Trans-Pasifik Ortaklığı’nda görmüştük.

Singapur, Dijital Ticaret Anlaşmalarının Şampiyonu

Küçük bir ada ülkesi olan ancak Asya Pasifik bölgesinin stratejik bir konumunda yer alan Singapur, dijital dönüşüm konusunda dünya genelinde örnek gösterilen bir ülke konumunda. Güçlü bir girişimcilik ekosistemine, açık ve şeffaf düzenleyici dijital düzenleme çerçevesine ve dünyanın en gelişmiş dijital altyapısına sahip Singapur, son yıllarda küresel ticarette güçlü ülkelerle dijital ticaret anlaşması imzaladı.

Kapsamlı ve Gelişen Trans-Pasifik Ortaklığı’nı bir rehber olarak kullanan Singapur, Yeni Zelanda ve Şili ile Haziran 2020’de Dijital Ekonomi Ortaklığı Anlaşması’nı imzaladı. Anlaşma dijital kimlikler, e-fatura, kağıtsız ticaret, Fintech ve e-ödemeler, kişisel verilerin korunması, açık devlet verileri, sınır ötesi veri akışları, inovasyon ve düzenleyici site eleme sitelerini içeriyor. İki ay sonra Singapur ve Avustralya, Singapur-Avustralya Serbest Ticaret Anlaşması’nı -yeni bir “Dijital Ekonomi” bölümü ile geliştiren bir dijital ticaret anlaşması- imzaladı. Bu anlaşma ise veri koruma, kağıtsız gümrük prosedürleri ve e-faturayı kapsarken e-ticarette daha düşük maliyetleri hedefliyor. Singapur, 2021 yılında dijital ticaretin geliştirilmesi ve dijital inovasyonun teşvik edilmesi için Güney Kore ile iş birliğini öngören Singapur-Güney Kore Dijital Ortaklık Anlaşması’nı imzaladı. 2022 yılına gelindiğinde ise Singapur, Birleşik Krallık ile dijital ticaret, sınır ötesi veri akışı, dijital kimlik ve siber güvenlik gibi alanlarda iş birliğini geliştirmeyi hedefleyen Singapur-Birleşik Krallık Dijital Ekonomi Anlaşması’nı imzaladı. Bakıldığında Singapur, küresel ticarette yeni bir döneme işaret eden dijital ticaret ortaklıkları için önemli bir ortak olduğu anlaşılıyor.

AB-Singapur Ortaklığı

Singapur, küçük coğrafi boyutuna rağmen güçlü ekonomisi, istikrarlı politikaları ve açık ticaret politikalarıyla dünya genelinde önemli bir ortaklık merkezi hâline gelmiş durumda. Özellikle Asya Pasifik bölgesinde önemli bir ticaret ve finans merkezi olarak da öne çıkan Singapur, ASEAN üyesi olarak hem bölgedeki ülkelerle hem de büyük ekonomilerle giderek güçlü ilişkiler geliştiriyor. Avrupa açısından da stratejik bir ortak olan Singapur AB ve AB üye ülkeleriyle çok çeşitli sektörlerde yakın bir şekilde iş birliği yapıyor. Nitekim Singapur, AB’nin hizmet ticaretinde beşinci, mal ticaretinde dördüncü büyük ortağı konumunda. Singapur’da 14 binden fazla Avrupalı şirket bulunuyor ve şirketlerin birçoğu Singapur’u bölgesel bir genel merkez, lojistik ve dağıtım merkezi olarak kullanıyor.

Yakın geçmişe bakıldığında AB ve Singapur, güçlü ekonomik bağları derinleştirmek için Ekim 2018’de AB-Singapur Serbest Ticaret Anlaşması’nı, AB-Singapur Yatırım Koruma Anlaşmasını ve AB-Singapur Ortaklık ve İş birliği Anlaşması’nı imzalamıştı. Anlaşma, AB’nin ASEAN üyesi bir ülkeyle yaptığı ilk anlaşma ve Güney Kore ile Japonya’dan sonra bir Asya ülkesiyle yapılan üçüncü serbest ticaret anlaşması olma özelliğini barındırmıştı. 1 Şubat 2023 tarihinde ise AB-Singapur Serbest Ticaret Anlaşması temelinde AB ve Singapur, güçlü ikili ticaret ortaklığını dijital ortama taşımak amacıyla Dijital Ortaklık kurmuştu.

25 Temmuz 2024 tarihinde, AB ve Singapur, AB için türünün ilk örneği olan Dijital Ticaret Anlaşması için müzakereleri sonuçlandırdı. AB-Singapur Dijital Ticaret Anlaşması, AB-Singapur Serbest Ticaret Anlaşması’nı tamamlayıcı nitelikte olup dijital ticaret ve sınır ötesi veri akışları için küresel standartlar belirlemeyi amaçlıyor.

AB-Singapur Dijital Ticaret Anlaşması’nın Temel Unsurları

AB’nin ilk kez Singapur ile imzaladığı Dijital Ticaret Anlaşması’nda aşağıdaki unsurlar dikkat çekiyor:

• • Dijital ticaretin kolaylaştırılması: Anlaşma, AB ile Singapur arasında mal ve hizmet ticaretinin dijital olarak etkinleştirilmesini amaçlıyor. Anlaşma ayrıca, iki aktörün sınırları arasında serbest veri akışını sağlamak, dijital ticaretin önündeki haksız engelleri kaldırmak, işletmeler için güven inşa etmek ve yasal kesinlik sağlamak için bağlayıcı kurallar oluşturmayı hedefleyerek bu doğrultuda hükümler içeriyor.
• • Ekonomik fırsatların artırılması: Anlaşma açık, adil ve rekabetçi bir dijital ekonomiyi teşvik ederek yeni ekonomik fırsatların önünü açmayı planlıyor. Bu bağlamda da iki aktör arasında öngörülebilir ve güvenli bir çevrim içi ortam sağlanarak hem işletmelere hem de tüketicilere fayda yaratılması amaçlanıyor.
• • Tüketici güveninin arttırılması: Anlaşma, spam ve diğer dijital ticaret uygulamalarına ilişkin güçlü kurallar getirilmesinin önünü açıyor. Bu kurallarla, dijital etkileşimlerin güvenli ve güvenilir kalmasını sağlanarak tüketici güvenini artırmak hedefleniyor.
• • Politika geliştirme ve iş birliği: Anlaşma, dijital ticaretin stratejik öneminin ve AB’nin küresel standart belirleyici rolünün altını çiziyor. Bu doğrultuda politika geliştirme başta olmak üzere dijital alanla ilgili iş birliklerinin önü açılmak isteniyor. Yapay zekâ ve elektronik kimlik gibi alanlar başta olmak üzere düzenleyici yaklaşımlarda iş birliği de planlanıyor. Daha da önemlisi iki aktör arasında esnek ve sürdürülebilir dijital altyapılara yapılan yatırımların teşvik edilmesi amaçlanıyor.

AB-Singapur Dijital Ticaret Anlaşması, AB’nin küresel ortaklarıyla güncel dijital ticaret kuralları üzerinde anlaşmaya varma hedefinde önemli bir adım olarak görülürken, AB’nin de dijital geleceğini kendisiyle benzer düşünen ortaklarla şekillendirme isteğini gösteriyor. AB açısından ayrıca bu anlaşma, AB’nin Japonya ve Güney Kore ile yaptığı dijital ortaklıkları takip ederek AB’nin Asya-Pasifik bölgesindeki konumunu da sağlamlaştırmayı hedeflediği görülüyor. Ek olarak bu anlaşmayla, AB-Singapur arasındaki 43 milyar avro değerindeki hizmet ticaretinin %55’ini oluşturan dijital hizmet ticaretinin artması, iki aktör arasındaki ticari bağlantının güçlenmesi ve Avrupalı KOBİ’ler için daha fazla büyüme fırsatı sağlanması da bekleniyor. Singapur açısından bakıldığında, anlaşmanın her iki aktörde de bulunan uluslararası işletmeler ve tüketiciler için yasal kesinlik sağlaması ve dijital ticaret kurallarını güçlendirmesinin yanı sıra iki pazar arasındaki dijital bağlantıyı ve birlikte çalışabilirliği geliştirmesi bekleniyor.

AB-Singapur Serbest Ticaret Anlaşması’nın resmî anlaşmasına ve imzalanmasına doğru müzakerelerin siyasi olarak sonuçlandırılmasının ardından AB ve Singapur’un hızlı bir şekilde iç onay sürecini sonlandırması bekleniyor. İki aktör arasında dijital ticaret ilişkilerinin gelişiminde oldukça önemli bir noktaya işaret eden anlaşmanın, ayrıca AB açısından gelecekteki dijital ticaret ortaklıkları için de emsal olması bekleniyor.