İKTİSADİ KALKINMA VAKFI
E-Bülteni
İKTİSADİ KALKINMA VAKFI
E-Bülteni

KÜRESEL GÜNDEM: Trans-Pasifik Ortaklığı’nın Avrupalı İlk Üyesi: Birleşik Krallık CPTPP’ye Katıldı

Küresel GSYİH’nin yaklaşık %13’ünü temsil eden Trans-Pasifik Ortaklığı’na katılan Birleşik Krallık, Ortaklık’ın ilk Avrupalı üyesi oldu.
KÜRESEL GÜNDEM: Trans-Pasifik Ortaklığı’nın Avrupalı İlk Üyesi: Birleşik Krallık CPTPP’ye Katıldı

Trans-Pasifik Ortaklığı’nın Avrupalı İlk Üyesi: Birleşik Krallık CPTPP’ye Katıldı


Birleşik Krallık, 15 Aralık 2024 tarihinde, Trans-Pasifik Ortaklığı için Kapsamlı ve İlerici Anlaşma’nın 12’nci üyesi oldu. CPTPP, taraflar arasındaki ticarette malların yaklaşık %90’ında kapsamlı tarife indirimlerine gidilmesini gerekli kılıyor. Dijital ticaret ve elektronik ticaret, fikri mülkiyet hakları, hizmet ticareti, yatırım, kamu alımları, kamu iktisadi teşebbüsleri ve çevre gibi bir dizi önemli alanda DTÖ kurallarının ötesine geçen CPTPP, yeni nesil bir ticaret anlaşması olarak tanımlanıyor. Birleşik Krallık’ın katılımı ile küresel GSYİH’nin %15’ini oluşturan CPTPP; NAFTA ve AB’den sonra ekonomik büyüklük bakımından dünyanın en büyük üçüncü serbest ticaret bölgesi olarak dikkat çekiyor. CPTPP, ulusüstü özelliklere sahip olan AB’nin aksine güçlü hükümetlerarası karakteri ile ön plana çıkıyor. 


Birleşik Krallık, 15 Aralık 2024 tarihinde, Trans-Pasifik Ortaklığı için Kapsamlı ve İlerici Anlaşma’nın (Comprehensive and Progressive Agreement for Trans-Pacific Partnership-CPTPP) 12’nci üyesi oldu. Böylece ilk defa bir Avrupa ülkesi, Hint-Pasifik bloğuna katılmış oldu. Birleşik Krallık İş ve Ticaret Bakanı Jonathan Reynolds yaptığı açıklamada, CPTPP üyeliğiyle birlikte, “Birleşik Krallık, mevcut ilişkilerini güçlendirirken, heyecan verici yeni pazarlardan yararlanmak için benzersiz bir konuma sahip oldu” dedi.

Birleşik Krallık 2021 yılında, Londra’nın “Küresel Britanya” adı altında kendini yeniden bir ticaret merkezi hâline getirme çabasının bir parçası olarak CPTPP’ye katılmak için başvuruda bulunmuştu. CPTPP üyeliği Nisan 2023’te resmen onaylandı ve dönemin Başbakanı Rishi Sunak, CPTPP üyeliğinin özgürlüğün gerçek ekonomik faydalarını gösterdiğini ifade etti.

Trans-Pasifik Ortaklığı için Kapsamlı ve İlerici Anlaşma Nedir?

Japonya, ABD ve Avustralya’nın öncülüğünde müzakerelerine başlanan CPTPP; 6 Ekim 2015 tarihinde Avustralya, Brunei, Kanada, Şili, Japonya, Malezya, Meksika, Yeni Zelanda, Peru, Singapur, Vietnam ve ABD tarafından imzalandı. Ancak ABD’nin anlaşmadan ekonomik bir fayda sağlayamadığı ve iç pazarın Asya mallarına karşı savunmasız kaldığı gerekçeleriyle, ABD Başkanı Donald Trump, 2017 yılında ülkesini anlaşmadan çekti. Böylece eski adıyla Trans-Pasifik Ortaklığı Ticaret Paktı (Trans-Pacific Partnership Trade Pact), ABD’nin ayrılmasının ardından bugünkü Trans-Pasifik Ortaklığı için Kapsamlı ve İlerici Anlaşma adını alıp revize edilerek, 30 Aralık 2018 tarihinde Yeni Zelanda’da imzalandı.

CPTPP, taraflar arasındaki ticarette malların yaklaşık %90’ı için hemen, 10 yıl içinde ise neredeyse tamamı için kapsamlı tarife indirimlerine gidilmesini gerekli kılıyor. Yeni nesil bir ticaret anlaşması olarak tanımlanan CPTPP; dijital ticaret ve elektronik ticaret, fikrî mülkiyet hakları, hizmet ticareti, yatırım, kamu alımları, kamu iktisadi teşebbüsleri ve çevre gibi bir dizi önemli alanda mevcut DTÖ kurallarının ve klasik STA’ların daha da ilerisine gidiyor.

Küresel GSYİH’nin yaklaşık %13’ünü oluşturan CPTPP, 500 milyondan fazla bir nüfusu temsil ediyor. Bu, CPTPP’nin, Kuzey Amerika Serbest Ticaret Anlaşması (North American Free Trade Agreement-NAFTA) ve AB’den sonra GSYİH’ye göre dünyanın en büyük üçüncü serbest ticaret bölgesi olduğu anlamına geliyor. Birleşik Krallık’ın CPTPP’ye katılımı ise Ortaklık’ın küresel GSYİH’deki payını %15’in üzerine çıkarıyor.

Trans-Pasifik Ortaklığı için Kapsamlı ve İlerici Anlaşma’nın Birleşik Krallık İçin Anlamı Nedir?

Karşılıklı olarak pazarlara daha fazla erişim ve tarifelerin büyük ölçüde ortadan kaldırılması taahhüdü, CPTPP’nin en önemli yönü olarak karşımıza çıkıyor. Ancak Birleşik Krallık’ın anlaşmadan elde edeceği kazanımların oldukça az olması bekleniyor. Nitekim anlaşmanın Birleşik Krallık GSYİH’sini yaklaşık %0,08 ve uzun vadede ikili ticaret hacmini 4,9 milyar sterlin artıracağı tahmin ediliyor. Buna karşın Birleşik Krallık İş ve Ticaret Bakanı Jonathan Reynolds anlaşmayı bir start-up’a benzeterek, tahminlerin Vietnam gibi bazı üyelerin küresel ticaretteki öneminin hızla arttığı gerçeğini hesaba katmadığını belirtiyor. Dahası üyelik, Birleşik Krallık’a, hâlihazırda uluslararası politikasının bir ayağı olarak belirlediği ve 2050 yılına kadar küresel büyümenin %54’ünü oluşturması beklenen Hint-Pasifik bölgesinde yeni bir varlık kazandırıyor. Bu üyelik aynı zamanda küresel ekonomide parçalanma riski ve çok taraflı ticaret sistemi üzerinde baskıların olduğu bir dönemde modern ticaret kurallarının geliştirilmesi potansiyelini artırıyor. Anlaşmadan en fazla Birleşik Krallık ile yürürlükte bir STA’sı bulunmayan Malezya ve Brunei’nin fayda sağlayacağı düşünülüyor.

Sonuç

Birleşik Krallık’ın katılımı ile CPTPP ilk defa Avrupa’dan ancak kurucu olmayan bir üyeye sahip oldu. Birleşik Krallık, Brexit geçiş döneminin sona ermesinden kısa bir süre sonra CPTPP’ye başvuruda bulunmuştu. AB’den henüz ayrılmış bir ülkenin çok uzak bir coğrafyadaki başka bir bölgesel entegrasyon biçimine katılım için başvuruda bulunması kamuoyunda çeşitli soru işaretleri yaratmıştı. Ancak CPTPP’nin, AB’nin ekonomik ve siyasi entegrasyonunun ulusüstü ruhuna tezat oluşturduğunun altını çizmek gerekiyor. Nitekim çok taraflı bir ticaret anlaşması olan CPTPP hükümlerinin uygulanmasını sağlamak ve takip etmek üzere oluşturulmuş çeşitli kurumlar olsa da bunların hepsi hükümet yetkililerinden oluşuyor ve CPTPP’nin güçlü hükümetler arası karakterini temsil ediyor.

Ahmet Emre Usta, İKV Uzmanı

Diğer Yazılar