AB GÜNDEMİ: AB Enerji Güvenliği Tehdit Altında: Ukrayna Üzerinden Rus Gazı Akışının Durması

AB Enerji Güvenliği Tehdit Altında: Ukrayna Üzerinden Rus Gazı Akışının Durması

Ukrayna üzerinden Rus gazı transit anlaşmasının sona ermesiyle 1 Ocak 2025 itibarıyla Avrupa’ya gaz akışı durmuş oldu. Sovyet döneminden beri Avrupa’ya enerji arzında ana oyuncu konumundaki Rusya, Ukrayna üzerinden gaz taşımacılığıyla bu rolünü sürdürüyordu. Ancak, 2022 yılında başlayan Rusya-Ukrayna savaşı sonrası artan gerilim, bu uzun soluklu düzenlemenin sonlanmasını kaçınılmaz hale getirdi. Anlaşmanın sona ermesi yalnızca teknik bir gelişme olarak değil, AB’nin enerji bağımsızlığını artırma ve Rusya’ya olan fosil yakıt bağımlılığını azaltma çabalarının bir sonucu olarak görülebilinir.

Ukrayna Devlet Başkanı Volodymyr Zelenskyy bu kararı, “Rusya’nın kanımız üzerinden ek milyarlar kazanmasını engellemek” olarak nitelendirirken, Polonya gibi ülkeler bunu “Moskova’nın enerji üzerindeki baskısına karşı bir zafer” olarak değerlendirdi. Öte yandan, Slovakya ve Macaristan gibi Rus gazına yüksek bağımlılığı olan ülkeler için bu gelişme, tedarik çeşitliliği ve başta yenilenebilir enerji olmak üzere alternatif kaynaklara yönelimi bir zorunluluk haline getiriyor.

Doğal Gaz Arzının Güvenliği ve AB’nin Hazırlıkları

2 Ocak 2025 tarihinde Avrupa Komisyonunun öncülüğünde düzenlenen Gaz Koordinasyon Grubu’nun olağanüstü toplantısı, Orta ve Doğu Avrupa üye ülkelerinin temsilcilerini bir araya getirdi. Toplantıda yapılan hazırlıklar ve bölgesel koordinasyonun etkinliği sayesinde, doğal gaz arz güvenliğinin sağlandığı ve herhangi bir aksaklık yaşanmadığı teyit edildi.

Komisyon, REPowerEU Programı çerçevesinde güçlendirilen enerji altyapısı, alternatif tedarik yolları ve artan depolama kapasiteleriyle, arz güvenliğinin güvence altına alındığını belirtti. AB’nin sıvılaştırılmış doğal gaz (LNG) ithalat kapasitesi, 2022’den itibaren güçlendirilerek ABD, Katar ve Norveç gibi ülkelerden yapılan tedariklerle desteklendi. Almanya, İtalya, Hırvatistan ve Polonya’daki LNG terminalleri de bu süreçte önemli rol oynadı. Depolama seviyelerinin %72 ile mevsimsel ortalama olan %69’un üzerinde bulunması, enerji krizine yönelik alınan önlemlerin etkili olduğunu gösteriyor.

Bölgesel Etkiler

Gaz akışının kesilmesi, özellikle Slovakya gibi ülkelerde endişelere yol açtı. Slovakya Başbakanı Robert Fico, bu durumun “AB ülkeleri için yıkıcı sonuçlar doğuracağını” öne sürerken, Slovakya’nın alternatif tedarik yolları için daha yüksek maliyetlerle karşı karşıya kalacağı belirtildi. Enerji fiyatlarının yükselmesi, tüketiciler üzerindeki maliyet baskısını artırırken, bu durum Slovakya gibi ülkelerde sosyal ve ekonomik etkiler doğurabilir. Benzer şekilde, Moldova, Ukrayna üzerinden yapılan gaz tedarikinin kesilmesinden en fazla etkilenen bölgelerden biri oldu. Transdinyester bölgesi, enerji krizinin etkilerini en ağır şekilde hissederken, Moldova hükümeti enerji tasarrufu çağrısında bulundu ve acil önlemler aldı.

Sonuç ve Değerlendirme

Ukrayna üzerinden Rus gazı transit anlaşmasının sona ermesi, AB’nin enerji politikalarını yeniden şekillendiren bir dönüm noktası oldu. REPowerEU Programı çerçevesinde alınan önlemler ve geliştirilen alternatif tedarik yolları sayesinde, AB enerji arz güvenliğini sağlamada önemli bir başarı elde etti. Ancak, Slovakya, Moldova ve Macaristan gibi ülkelerde artan enerji maliyetleri ve yükselen tepkiler, bölgesel farklılıklara işaret ediyor.

Ukrayna üzerinden Rus gaz sevkiyatının sonlanması, AB’nin enerji bağımsızlığı hedeflerine ulaşma yolunda bir adım daha atmasını sağlarken, yenilenebilir enerji yatırımları ve enerji verimliliği projelerinin hızlandırılması gerektiğini bir kez daha ortaya koyuyor. Rus gazını ikamede ithal LNG en önemli kaynak olarak karşımıza çıkarken; enerji güvenliğinin sürekliliği adına Avrupa’nın enerji sistemlerini daha dirençli hale getirme çabalarının, uzun vadeli stratejik bir öncelik olarak belirlenmesi gerekiyor.

Fırat Akan, İKV Uzman Yardımcısı