Komisyondan Yeni Tek Pazar Stratejisi: AB Pazarı Çağ Atlıyor

Avrupa Komisyonu, 21 Mayıs 2025 tarihinde, AB içi ticaret ve yatırımları yavaşlatan mevcut engellerin azaltılması amacıyla, “Tek Pazar: Belirsiz Bir Dünyada Avrupa’nın İç Pazarı-Tek Pazar’ı Basit, Bütünleşik ve Güçlü Hâle Getirmeye Yönelik Bir Strateji” başlıklı bir Tebliğ yayımladı.

Tek Pazar’daki En Zararlı 10 Engel

Stratejide, şirketler ve ilgili paydaşlarla yürütülen kapsamlı istişareler sonucunda, Tek Pazar’da ticaret ile yatırımların önündeki en zararlı yapısal 10 engel belirlendi. Bu bağlamda Komisyon Strateji kapsamında öncelikle bu sorunlara odaklanacak. “Korkunç Onlu” (Terrible Ten) olarak tanımlanan bu engeller:

1. İşletme kurma ve yönetme süreçlerinin karmaşıklığı,
2. Aşırı derecede karmaşık AB kuralları,
3. Üye ülkelerin Tek Pazar kurallarını sahiplenme düzeyinin yetersizliği,
4. Mesleki yeterliliklerin tanınmasındaki sorunlar,
5. Standart belirleme süreçlerindeki uzun gecikmeler,
6. Ambalajlama, etiketleme ve atığa ilişkin parçalı kurallar,
7. Güncel olmayan uyumlaştırılmış ürün kuralları ve ürün uygunluğu eksikliği,
8. Kısıtlayıcı ve birbirinden ayrışan ulusal hizmet düzenlemeleri,
9. İşçilerin geçici görevlendirilmesine ilişkin ağır prosedürler,
10. Bölgesel tedarik kısıtlamaları.

Önerilen Önlemler

Stratejide, söz konusu engellerin ortadan kaldırılmasına yönelik çok sayıda önlem öneriliyor. Hizmet sektöründeki en temel sorunları aşmak için 2026 yılına kadar inşaat ve kargo sektörlerine yönelik yeni yasal düzenlemelerin getirilmesi bekleniyor. Ayrıca kurulum, bakım ve onarım gibi sanayiyle ilişkili hizmetlerin daha kolay sunulabilmesi için yasal ve uygulama düzeyinde kolaylaştırıcı adımların atılması planlanıyor. Komisyon, mesleki yeterliliklerin dijital araçlarla daha hızlı ve yaygın biçimde tanınmasını, geçici işçi görevlendirmelerinde Avrupa Sosyal Güvenlik Kartı’nın yaygınlaştırılmasını ve Avrupa İş Gücü Otoritesi’nin kurumsal kapasitesinin artırılmasını da öncelikli tedbirler arasında görüyor.

Tek Pazar’daki karmaşık kurallar ve farklı uygulamalardan orantısız bir şekilde etkilenen KOBİ’lere yönelik KOBİ Kimliği (SME ID) adlı çevrimiçi bir araç ile bu işletmelerin statülerini kolayca kanıtlaması ve AB finansmanına daha kolay erişebilmeleri hedefleniyor. Bunun yanında, çalışan sayısı 750’yi, cirosu 150 milyon avroyu veya toplam varlığı 129 milyon avroyu aşmayan şirketlerin “küçük orta ölçekli” olarak kabul edilmesi ve özel düzenlemeler yoluyla bu işletmelerin büyümesinin desteklenmesi amaçlanıyor.

Dijitalleşmenin norm hâline gelmesi ise Stratejinin bir diğer temel bileşeni olarak karşımıza çıkıyor. Fiziki belgeler yerine veriye dayalı bir Tek Pazar anlayışı doğrultusunda, Dijital Tek Nokta Hizmet Kapısı’nın (Single Digital Gateway) geliştirilmesi, İç Pazar Bilgi Sistemi’nin kullanımının yaygınlaştırılması ve kamu alımlarında dijital süreçlerin standartlaştırılması amaçlanıyor. Ayrıca, Dijital Ürün Pasaportu’nun kapsamının genişletilmesi ve Avrupa İşletme Cüzdanı aracılığıyla işletmelerin dijital kimliklerini güvenli biçimde paylaşabilmeleri öngörülüyor.

Son olarak Stratejide, Tek Pazar kurallarının etkili uygulanması ve ulusal düzeyde daha fazla sahiplenilmesi için de önemli yapısal öneriler yer alıyor. Bu bağlamda her üye ülkenin bir Tek Pazar temsilcisi (Şerpa) ataması beklenecek. Yeni ulusal düzenlemelerin yaratabileceği olası Tek Pazar engellerinin önceden tespit edilebilmesi için bildirim sistemlerinin daha etkin kullanılması teşvik edilecek ve gerekirse Tek Pazar’daki engellerin önlenmesine yönelik yasal bir düzenlemenin oluşturulması gündeme getirilecek.

Sonuç

AB’nin küresel ekonomideki payı, özellikle 2008 ekonomik krizinden beri gerilemeye devam ediyor. Son yıllarda uluslararası sistemde artan jeopolitik rekabet, savaşlar, enerji krizi, pandemi sonrası toparlanma sorunları ve tedarik zinciri kırılganlıkları gibi çoklu kriz dinamikleri, AB ekonomisini doğrudan etkiliyor. Her ne kadar AB hâlen küresel ticarette güçlü bir aktör konumunda olsa da, mevcut yapısal sorunlar ve uyum eksiklikleri bu konumun sürdürülebilirliği açısından ciddi riskler barındırıyor. Bu doğrultuda 21 Mayıs 2025 tarihinde yayımlanan yeni Tek Pazar Stratejisi, AB ekonomisinin ve küresel ticaretteki rekabet gücünün temel direği olan Tek Pazar’ı günümüzün meydan okumalarına karşı daha dayanıklı ve entegre hâle getirmeyi amaçlıyor.

Ahmet Emre Usta, İKV Uzmanı