Karadeniz için Yeni AB Stratejisi: Güvenlik, Kalkınma ve Dayanıklılık Hamlesi

Avrupa Komisyonu tarafından 28 Mayıs 2025 tarihinde açıklanan Karadeniz bölgesi için yeni AB Stratejisi (EU strategy for the Black Sea region), Ukrayna, Moldova, Gürcistan, Türkiye, Ermenistan ve Azerbaycan ile daha yakın iş birliği hedefliyor. Strateji, AB’nin Karadeniz üzerinden Güney Kafkasya ve Orta Asya’ya uzanan bağlantılarını güçlendirerek bölgenin istikrarı, güvenliği ve kalkınmasına katkı sağlamayı amaçlıyor.

İş Birliğinin Çerçevesi

Strateji üç ana eksende şekilleniyor: güvenlik ve dayanıklılığın artırılması; sürdürülebilir büyümenin teşviki; iklim değişikliğiyle mücadele ve çevresel dayanıklılığın güçlendirilmesi. Bu kapsamda, deniz güvenliğini artırmaya yönelik Karadeniz Deniz Güvenliği Merkezi’nin (Black Sea Maritime Security Hub) kurulması planlanıyor. Merkez, mayın temizliği, deniz altyapısının korunması ve çevresel tehditlere karşı bölgesel iş birliğini güçlendirecek.

İkinci olarak, genişletilmiş Trans-Avrupa Ulaştırma Ağları (Trans-European Transport Network - TEN-T) ile uyumlu bir Bağlantısallık Gündemi geliştirilecek. Bu gündem, ulaştırma, enerji ve dijital altyapı yatırımlarını içerecek şekilde bölgenin ekonomik potansiyelini harekete geçirecek.

Üçüncü olarak, kıyı topluluklarının iklim risklerine karşı dayanıklılığı artırılacak ve mavi ekonomi sektörleri desteklenecek. Özellikle savaşın çevresel etkilerine karşı hazırlık ve doğal afetlere dayanıklılık kapasitesi artırılarak, kıyı ekosistemlerinin bütünlüğü ve halk sağlığı korunacak.

Stratejik Ortaklıklarla Güçlü Bir Gelecek

Strateji, Global Gateway yatırımları ve “Team Europe” yaklaşımı ile desteklenecek. Bu kapsamda, Karadeniz’in Avrupa, Baltık, Akdeniz, Güney Kafkasya ve Orta Asya ile ticaret, enerji ve dijital alanlarda entegre bir koridor haline gelmesi hedefleniyor. Komisyon Başkanı Ursula von der Leyen, Karadeniz’de barış ve güvenliğin sağlanmasının, AB’nin aktif katkısıyla mümkün olacağını belirterek, “Komşularımızla birlikte daha güçlü ve müreffeh bir gelecek inşa edebiliriz” dedi.

AB Dış İlişkiler ve Güvenlik Politikası Yüksek Temsilcisi Kaja Kallas ise stratejinin, Rusya’nın saldırgan politikalarına karşı deniz güvenliğini artırmak ve melez tehditlerle mücadele kapasitesini geliştirmek için hayati önem taşıdığını vurguladı. Komisyonun Genişlemeden Sorumlu Üyesi Marta Kos da Türkiye dahil olmak üzere tüm bölge ülkeleriyle ulaştırma, enerji ve dijital bağlantıların artırılmasının ekonomik faydalar sağlayacağını belirtti.

Strateji, AB’nin genişleme politikası ve Doğu Ortaklığı ile eşgüdüm içinde uygulanacak. Yeni strateji ayrıca, 2007’den bu yana yürürlükte olan Karadeniz Sinerjisi politikası çerçevesinde geliştirilen Ortak Denizcilik Gündemi (Common Maritime Agenda) ve Stratejik Araştırma ve İnovasyon Gündemi gibi girişimlerle de uyum içinde uygulanacak. Karadeniz’in jeopolitik önemi göz önüne alındığında, bu yaklaşım sadece bölgesel güvenliği değil, Avrupa’nın bütününün stratejik çıkarlarını da güçlendirecek.

Sonuç

Komisyon Başkanı Ursula von der Leyen, AB’nin bölgedeki aktif rolünün barış ve güvenliğin temini açısından kritik olduğunu vurgularken, Yüksek Temsilci Kaja Kallas, melez tehditlere karşı iş birliğinin artırılmasına dikkat çekti. Uyum ve Reformlardan Sorumlu Komisyon Eski Üyesi Elisa Ferreira ise Türkiye dahil bölge ülkeleriyle bağlantısallığın artırılmasının AB’nin stratejik çıkarlarıyla uyumlu olduğunu belirtti.

Strateji, Doğu Ortaklığı ve genişleme süreciyle entegre şekilde yürütülecek; Karadeniz’in Avrupa, Orta Asya ve Akdeniz’e uzanan kilit bir enerji, ulaşım ve dijital koridora dönüşmesi hedeflenecek. Bu kapsamlı yaklaşım, bölgenin uzun vadeli güvenlik, refah ve dayanıklılığı açısından önem teşkil ediyor. Son olarak yeni Karadeniz Stratejisi, AB’nin yeni kabul ettiği Hazırlıklı Olma Birlik Stratejisi (EU Preparedness Strategy), Avrupa İç Güvenlik Stratejisi (ProtectEU), Avrupa Savunma Beyaz Kitabı ve Sualtı Kabloları Güvenliği Eylem Planı gibi girişimlerle de koordineli biçimde yürütülecek.