NATO Zirvesi’nde Transatlantik Uzlaşı ve Yeni Güvenlik Hedefleri

NATO Zirvesi 2025, Lahey’de 24-25 Haziran tarihlerinde gerçekleşti. 32 NATO ülkesi bu bağlamda bir araya geldi. Zirvenin en önemli çıktısı üye ülkelerin GSYİH’lerinin %5’ini savunma harcamalarına ayırma konusunda anlaşmaları oldu. Savunma harcamalarının %5’e çıkarılma fikri ABD Başkanı Donald Trump’a ait. Trump, ikinci dönemine başladığı andan itibaren, hatta daha öncesinde, NATO üye ülkelerinin NATO güvenlik çatısı altına sığınıp(aslında ABD’nin çatısı); savunma ve güvenlik konularında üzerlerine düşeni yapmadıklarını ifade edip savunma harcamalarının %5’e yükselmesi gerektiği konusunda baskı yapmaya başladı. Liderler zirveye akıllarında savunma harcaması artışının yanı sıra, dünyada artan gerilimli ortama ve değişen uluslararası düzene yönelik sorularla geldi.

Lahey Zirvesi Bildirisi

Zirvenin hemen ardından, Lahey Zirvesi Bildirisi yayımlandı. İlk olarak müttefikler, Vaşington Antlaşması’nın bir üyeye yapılan saldırının tüm üyelere yapılmış sayılacağını belirten 5. Maddesi’ne olan bağlılıklarını bir kez daha teyit ettiler. İkinci olarak, özellikle Rusya’dan gelen tehditler karşısında dayanıklı kalmak amacıyla, tüm müttefikler, Vaşington Antlaşması’nın 3. Maddesi doğrultusunda, GSYİH’lerinin %5’ini temel savunma ihtiyaçlarına yatırma taahhüdünde bulundular. Bu yatırım, NATO’nun üç temel görevini destekleyecek: caydırıcılık ve savunma, krizlerin önlenmesi ve yönetimi ile iş birliğine dayalı güvenlik. Üçüncü olarak, %5’lik yatırım taahhüdü iki ana kategoriye dayanacak: GSYİH’nin en az %3,5’i temel savunma gereklilikleri ve NATO Yetenek Hedefleri’nin karşılanması için harcanacak; %1,5’i ise kritik altyapının korunması, ağ savunması, sivil hazırlık ve direnç, yenilikçiliğin teşvik edilmesi ve savunma sanayi altyapısının güçlendirilmesi için ayrılacak. Ayrıca, NATO üyeleri Ukrayna’ya olan desteklerini sürdüreceklerini yinelediler; bu destek, ülkenin savunması ve savunma sanayine yapılan doğrudan katkıları da içerecek. Dördüncü olarak müttefikler, transatlantik savunma sanayi iş birliğinin genişletilmesi ve kolektif güvenliğin artırılması amacıyla yeni teknolojiler ile yeniliklerin daha etkin kullanılmasına yönelik taahhütlerde bulundular. Son olarak, bir sonraki toplantıların 2026 yılında Türkiye ve Arnavutluk’ta yapılacağı açıklandı.

Türkiye’nin Yakın Temasları

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, ABD Başkanı Donald Trump ile gerçekleşen zirve kapsamında 24 Haziran 2025’te görüştü. Cumhurbaşkanı Erdoğan hem ABD hem Türkiye’nin enerji ve dış yatırım gibi çeşitli alanlarda önemli bir potansiyeli olduğu, özellikle savunma sanayi iş birliğinin genişletilmesinin 100 milyar dolar ticaret hacmi amacına erişilmesini kolaylaştıracağını belirtti. Ayrıca, F-35 konusunda da olumlu ilerlemeler olduğunun üzerinde duruldu.

Bir diğer öne çıkan görüşme ise Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın Birleşik Krallık Başbakanı Keir Starmer ile yaptığı görüşme idi. Cumhurbaşkanı Erdoğan, İngiltere ile ticaret hacmini 30 milyar dolara çıkarma hedefiyle ilişkileri geliştirmeye devam edeceklerini, savunma sanayi dâhil her alanda iş birliğini artıracaklarını söyledi. İngiltere Başbakanı Starmer ise Cumhurbaşkanı Erdoğan’a Ukrayna’daki rolü için teşekkür etti.

Cumhurbaşkanı Erdoğan, Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron ve Almanya Başbakanı Friedrich Merz ile de görüşmeler yaptı.

Değerlendirme

Lahey’de gerçekleştirilen NATO Zirvesi, ABD Başkanı Trump’ın zaferi olarak yorumlanıyor. Savunma harcamalarının %5’e çıkarılması Başkan Trump’ı mutlu eden en büyük gelişme oldu. Fakat bu hedef sadece bir bütçe artışı değil; küresel güvenlik anlayışında köklü bir dönüşüm anlamına geliyor. Öte yandan Türkiye özelinde baktığımızda, Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın diğer dünya liderleriyle yaptığı görüşmeler ise Türkiye’nin NATO içerisinde önemli bir aktör olduğunu bir kez daha vurguladı.