DÜNYA FİKRİ MÜLKİYET ÖRGÜTÜ GÖRME ENGELLİ İNSANLARIN TELİF HAKKIYLA KORUNAN ÜRÜNLERE ERİŞİMİNİ TARTIŞIYOR

Dünya Fikri Mülkiyet Örgütü (World Intellectual Property Organization- WIPO) bünyesinde yer alan Telif Hakları ve Bağlantılı Haklar Geçici Komitesi (Standing Committee on Copyright and Related Rights - SCCR) 21–24 Haziran 2010 tarihlerinde gerçekleştirdiği toplantılarda, görme engelli ve diğer okuma engelli insanların, telif haklarıyla korunan eserlere ve ürünlere erişimi konusunu masaya yatırdı. Toplantıda, ilk defa konuşmalar, eş zamanlı olarak yazıya dökülerek iletildi ve duyma engelli insanların tartışmaları takip etmeleri sağlandı.

Hatırlanacağı üzere, 25 Mayıs 2009 tarihinde Dünya Körler Birliği (World Blind Union) tarafından görme engelli insanların eserlere erişimi hakkında getirilecek sınırlama ve muafiyete ilişkin bir antlaşma önerisi sunulmuştu. 10–17 Haziran tarihleri arasında Amerika Birleşik Devletleri, Avrupa Birliği ve Afrika Grubu da önerilerini sundu. Söz konusu öneriler genel olarak, okuma engelli insanların telif hakkıyla korunan eserlere erişimini kolaylaştıracak yasal çerçevenin çizilmesine odaklanıyor.

WIPO kapsamında söz konusu alanda atılan olumlu adımlar arasında, farkındalığın artırılması ve tartışmaların çeşitlendirilmesi amacıyla oluşturulan çevrimiçi forum gösterilebilir (https://www3.wipo.int/forum/?p=36). Aynı zamanda, tüm paydaşların katılımının teşvik edildiği tartışma platformlarının oluşturulması için de çaba sarf ediliyor. Toplantılarda aynı zamanda, görsel-işitsel ürünleri icra eden sanatçıların haklarının gözden geçirilmesi de gündeme geldi. Bilindiği üzere, 2000 yılında yapılan diplomatik toplantıda 20 maddelik bir tasarı üzerinde görüşülmüş ve 19 madde üzerinde uzlaşmaya varılmıştı. Tarafların anlaşmaya varamadıkları husus, antlaşmada eserin icracıdan üreticiye transferi konusunun nasıl düzenlenmesi gerektiğiydi. Komite, icracıların hem geleneksel anlamda hem de dijital ortamda haklarını güçlendirecek yeni bir araç üzerinde çalışmaya başladı. Böylece, icracıların özellikle görsel-işitsel medyada eserlerinin izinsiz kullanımının önüne geçilmesi hedefleniyor.

Komite’nin gündeminde ayrıca yayıncı kuruluşların korunması vardı. Bu çerçevede, yayıncılık sektöründe, sinyallerin izinsiz kullanımının sosyo-ekonomik etkilerine ilişkin çalışma ele alındı (çalışmanın ilk bölümü 30 Kasım 2009’da, ikinci bölümü ise, 10 Nisan 2010’da yapılmıştı). Çalışmanın sonuçlarını da içerecek üçüncü bölümünün 8–12 Kasım 2010 tarihlerinde yapılacak Komite toplantısında ele alınması bekleniyor.