TÜRK VE AVRUPA OTOMOTİV SEKTÖRÜNDE MAYIS AYI

Türkiye’de otomotiv sektörü incelendiğinde, 2009 yılı Ocak-Mayıs döneminde, bir önceki yılın ilk 5 aylık dönemine oranla üretim, ihracat ve toplam pazarda daralmanın devam ettiği görülüyor. Avrupa’da ise Mayıs ayı sonu itibariyle 13 ay üst üste ticari araç kayıtları azaldı (Bu haberdeki sayısal veriler ve geleceğe yönelik beklentiler Otomotiv Sanayi Derneği bülten ve raporları (www.osd.org.tr) ile Avrupa Otomotiv Üreticileri Derneği-ACEA web sitesinde (www.acea.be) yer alan bilgilerden edinilmiştir).

Türkiye’de durum

Bakanlar Kurulu tarafından 16 Haziran 2009 tarihinde alınan karar uyarınca özel tüketim vergisi (ÖTV) indirimi 30 Eylül 2009’a kadar uzatıldı (Kararın ayrıntılarına aşağıda değiniliyor). Mayıs ayı içerisinde henüz böyle bir karar alınmış olmadığı için 15 Haziran tarihinin ÖTV indirimi için son tarih olduğundan hareket edilerek, geleceğe yönelik talebin öne çekildiği söylenebilir. Zira Mart 2009’da otomobil piyasasında başlayan yükselme Mayıs ayında da devam etti ve toplam pazar bir önceki aya göre %22 oranında artış gösterdi. Binek otomobil pazarındaki artış 2008 yılının Mayıs ayına oranla %40,4 düzeyinde oldu. ÖTV indirimin sınırlı olduğu hafif ticari araçlarda artış %10,9 oranında gerçekleşti. Yılın ilk 5 ayı genel olarak değerlendirildiğinde toplam pazarın bir önceki yılın aynı dönemine oranla
%5,2 oranında daraldığı, binek otomobil piyasasının %9,5 oranında yükseldiği gözleniyor. Aynı zamanda, hafif ticari araçlarda ve ağır ticari araçlarda daralma ciddi anlamda etkisini gösteriyor.

2009 yılı Ocak-Mayıs döneminde ihracat, 2008 yılı aynı dönemine göre yüzde 51,3 oranında azalarak 5,9 milyar Dolar olarak gerçekleşti. Otomotiv sanayi, 2009 yılının ilk 5 ayı itibariyle sektör sıralamasında birinci sırada yer aldı ve toplam ihracattaki payı yüzde 16,5 oldu.

Üretim ele alındığında ise, 2008 Ağustos döneminde başlayan düşüşün 2009 yılı Mayıs ayı sonu itibariyle devam ettiği görülüyor. İç talep azalmasına ek olarak ihracatta da daralma yaşanması, toplam araç üretiminin yüzde 48,8; binek otomobil üretiminin ise yüzde
39,3 oranında azalmasını beraberinde getirdi. Bu bağlamda, 2009 yılı Ocak-Mayıs döneminde toplam üretim 305.000 adede geriledi, otomobil üretimi ise 192.000 adet olarak gerçekleşti. Öte yandan, özellikle ağır ticari araç üretimindeki keskin düşüş devam etti. 2009 yılının ilk aylarında olduğu gibi, 2009 yılı Ocak-Mayıs döneminde de, ticari araç üretimi 5 yıl geriye giderek, 2004 yılı Ocak-Mayıs dönemi üretim değerlerinin altında gerçekleşti. Büyük kamyon üretimi son 10 yılın en düşük değeri olan 16.000 adet ile 1999 yılı düzeyinin de altında kaldı.

Türkiye’de yaşanan önemli bir gelişme, 16 Haziran 2009 tarihli 27260 sayılı Mükerrer Resmi Gazete’de yayımlanan Bakanlar Kurulu kararı uyarınca, bazı mallarda uygulanan ÖTV indiriminin 30 Eylül 2009’a kadar uzatılması oldu. 16 Mart tarihinde yürürlüğe giren indirim, müşteri teslim fiyatlarında araç cinsine bağlı olarak farklı oranlarda ucuzluk yaratmış ve otomotiv sektörünün canlanmasına katkıda bulunmuştu. Ancak, yukarıda da ifade edildiği gibi, söz konusu indirimin binek otomobil piyasasına getirdiği hareketlilik hafif ve ağır ticari araçlar için geçerli olmuyor. Sonuç olarak, özellikle ağır ticari araç piyasasında ihracatta beklenen yükselmenin sağlanamayışı, pazardaki gerilemeyi etkiliyor.

AB’de durum

AB ülkelerinde (GKRY ve Malta hariç), binek otomobil kayıtları 2009 yılı Mayıs ayında, bir önceki yılın Mayıs ayına oranla %4,4 oranında azaldı. Söz konusu oran, EFTA ülkeleri de dâhil edildiğinde %4,9’a çıkıyor. Batı Avrupa ülkelerinde yaşanan daralma %3,2 oranında olurken binek otomobil kayıtları Avusturya (%4,8), Yunanistan (%5,1), Fransa (%11,8) ve Almanya’da (%39,7) artış gösterdi. İtalya hükümeti tarafından alınan önlemler etkisini göstermeye başladı ve daralma %8,6’ya geriledi. İspanya (%38,7) ve İngiltere’de (%24,8) ise yeni binek otomobil kayıtlarında azalma kendini gösteriyor. Yeni AB üye ülkelerinde, Mayıs ayında kayıtlar %26 oranında geriledi. İlk 5 aylık dönemde, bölgede daralma %27,9 oranında olurken Polonya (%0,7), Slovakya (%1,3) ve Çek Cumhuriyeti (%5,5), bir önceki yılın aynı dönemine göre artış gösteren piyasalar oldu.

AB’de binek otomobil kayıtları (GKRY ve Malta hariç)

Kaynak: Avrupa Otomobil Üreticileri Derneği, www.acea.be

Ticari araç kayıtları ise, AB’de Mayıs ayı itibariyle bir önceki yılın Mayıs ayına oranla %39,1 oranında azaldı ve söz konusu alandaki daralmanın süresi 1 yılı aştı (üst üste 13. ay). 2008 ile 2009 yıllarının ilk 5 aylık dönemleri karşılaştırıldığında, ticari araç kayıtlarındaki azalmanın %37,8 olduğu görülüyor. Hafif ticari araç kategorisindeki azalma iki yılın Mayıs ayları karşılaştırıldığında %38,1 olurken en yüksek düşüşler İspanya (%50,9) ve İngiltere’de (%50,4) kaydedildi. Yeni AB ülkelerinde ise en az oranlı düşüş Polonya’da (%33,9) gerçekleşirken Çek Cumhuriyeti’ndeki gerileme %80,8 oranında oldu. İlk 5 aylık dönemlere ilişkin karşılaştırma ise AB piyasasında hafif ticari araç kayıtlarının %37,4 azaldığını gösteriyor (Almanya-%30,9 İngiltere-%46,6 Polonya-%22,6).

Ağır ticari araç kayıtları 2009 yılı Mayıs ayında, 2008 yılı Mayıs ayına oranla %50 oranında azaldı. İki yılın ilk 5 aylık dönemleri karşılaştırıldığında ise, daralmanın %44,9 düzeyinde olduğu görülüyor. Bu dönemde, İspanya’da ağır ticari araç kayıtları %77,1 gibi rekor seviyede azalma gösterirken yeni AB ülkeleri arasında öne çıkan bir piyasa olan Polonya’da da durum iç açıcı olmadı ve kayıtlardaki düşüş %68,5 oldu. Almanya ve Fransa’da ise benzer oranlarda düşüş yaşandı (sırasıyla %32,3 ve %33,5).

AB’de toplam ticari araç kayıtları (GKRY ve Malta hariç)

Kaynak: Avrupa Otomobil Üreticileri Derneği, www.acea.be