AVRUPA KOMİSYONU PATENT UYGULAMALARININ BÜTÜNLEŞTİRİLMESİNE YÖNELİK BİR ÖNERİ HAZIRLADI

Avrupa Komisyonu tarafından 20 Mart 2009 tarihinde Avrupa düzeyinde ve ulusal makamlar tarafından yürütülen patent uygulamalarının tek bir çatı altında toplanmasına yönelik bir öneri hazırlandı. Öneri, Komisyon’un Birleşik Patent Dava Sistemi (Unified Patent Litigation System-UPLS) oluşturulması hakkında hazırlanacak Anlaşma’yı müzakere etmek üzere yetkilendirilmesini kapsıyor.

Bilindiği üzere AB’de, ulusal makamlar tarafından verilen patentlerin yanı sıra Avrupa Patent Ofisi tarafından Avrupa Patent Sözleşmesi’ne taraf ülkelerde geçerli olacak şekilde verilen “Avrupa Patenti” sistemi uygulanıyor. 1 Kasım 2000 tarihinden bu yana Türkiye’nin de taraf olduğu Avrupa Patenti sistemi, Sözleşme’ye taraf ülkelerde geçerli olacak şekilde 20 yıllık bir koruma öngörüyor. Ancak, ulusal sistemle birlikte yürütülen Avrupa Patenti uygulamasının AB’de yenilikçiliğin ve girişimciliğin önünde engel oluşturacak şekilde masraflı ve riskli olduğu üzerinde duruluyor. Bu bağlamda, Komisyon tarafından 9 Şubat 2009’da yayımlanan iktisadi fayda-maliyet analizi doğrultusunda birleşik ve bütünleşik bir patent sisteminin 2013 yılı itibariyle Avrupa ekonomisine 148 milyon Avro ila 289 milyon Avro katkı yapacağı ortaya koyuluyor.

Söz konusu zorlukların ortadan kaldırılmasına yönelik olarak 1 Ağustos 2000 tarihinde sunulan Tüzük önerisi ile düzenlenen “Topluluk Patenti” ise, AB üye devletleri tarafından yeterli desteği bulmamıştı. Birlik çapında etkili olacak ve üzerindeki her türlü işlemin (iptal, devir, vs.) AB düzeyinde etki yaratacağı sistem kapsamında verilecek patentin 20 yıl süreyle korunması öngörülüyordu. Bu bağlamda ayrıca, “Topluluk Fikri Mülkiyet Mahkemesi” kurulması ve AB üyesi ülkelerin mevcut mahkemelerinin bazılarının Topluluk Patent Mahkemesi olarak görev yapması öneriliyordu. Tüzük ile ilgili çalışmalar, tarafların Topluluk Patenti sisteminin yürürlüğe girmesine ilişkin endişelerini gözden geçirmeleri ve konuya ilişkin öneriler hazırlamaları amacıyla durdurulmuştu.

Yukarıda bahsedilen gerekçeler çerçevesinde Avrupa Komisyonu tarafından “Topluluk Patenti” uygulamasını da içerecek Birleşik Patent Dava Sistemi oluşturulması önerisi getiriliyor. Öneri, hem Avrupa Patenti hem de gelecekte oluşturulacak Topluluk Patentine ilişkin düzenlemeleri içeriyor. Komisyon tarafından geliştirilen öneriler şu şekilde özetlenebilir:

• Merkezi birimin yanı sıra yerel ve bölgesel birimler olacak, ilk derece ve istinaf mahkemesi hizmeti sunulacak, ayrıca kayıt merkezi bulunacak;
• Sistem kapsamında oluşturulacak mahkemelerde görevli yargıçlar üst düzeyde patent hukuku bilgisine ve teknik uzmanlığa sahip olacak. Bu kapsamda yargıçlar için bilgi seviyesinin yükseltilmesi ve farkındalığın artırılması amacıyla eğitim programları düzenlenecek;
• Mahkeme, Avrupa Patenti ve Topluluk Patentine ilişkin ihlal, iptal, itiraz, bildirim ve tazminat konularında yetki sahibi olacak. Aynı zamanda, Topluluk Patenti bağlamında zorunlu lisanslar da mahkemenin yetki alanına girecek;
• Avrupa Adalet Divanı, yukarıda bahsedilen mahkeme tarafından AB hukukunun uygulanması ve Birlik kurumlarının faaliyetlerinin yorumlanması hakkında getirilecek ön hükümde yetkili olacak.

Komisyon’un, patent reformu şeklinde değerlendirilebilecek bu girişimi; Lizbon Stratejisi, Ekonomik Kurtarma Planı ve Tek Pazar Değerlendirmesi gibi yapısal dönüşüm çalışmalarının bir parçası olarak algılanmalıdır. Zira önerinin temel amacı, başta KOBİ’ler olmak üzere, tüm iş dünyasının rekabetçi ve yenilikçi yapısının geliştirilmesidir.

Patent sistemine ilişkin Anlaşma’nın AB ve üye devletlerinin yanı sıra Avrupa Patent Sözleşmesi’ne taraf devletlerce de imzalanması öngörülüyor. Dolayısıyla Türkiye de söz konusu Anlaşma’nın müzakere edilmesinde ve uygulanmasında rol oynayacak.