BİRLEŞMİŞ MİLLETLER KIBRIS RAPORU AÇIKLANDI

Birleşmiş Milletler (BM) Genel Sekreteri Ban Ki Moon tarafından, BM Kıbrıs Barış Gücü’nün (UNFICYP) Kıbrıs’taki faaliyetlerine ilişkin olarak hazırlanan Rapor, 2 Haziran’da açıklandı. Güvenlik Konseyi’ne sunulan Raporda, 16 Kasım 2007 ile 23 Mayıs 2008 tarihleri arasındaki gelişmeler ele alınıyor ve Barış Gücü’nün görev süresinin 15 Aralık 2008’e kadar uzatılması öneriliyor. Raporda öne çıkan noktalar şunlar:

• İyi niyet misyonu ve diğer gelişmeler: GKRY Başkanlığına Dimitris Hıristofyas’ın seçilmesinin ardından yaşanan gelişmeler (21 Mart Anlaşması ve 23 Mayıs Ortak Bildirisi) memnuniyetle karşılanıyor. Bu bağlamda, teknik komitelerin ve çalışma gruplarının önemine değinilerek, Kıbrıs sorununun çözümü için yeni bir döneme girildiği ifade ediliyor.
• UNFICYP faaliyetleri: Toplam 853 askeri ve 69 sivil personelin görev yaptığı belirtiliyor. Rapor döneminde, ara bölgede yaşanan ihlal ve diğer olayların sayısının 365’ten 354’e düştüğü ve bu olayların istikrara zarar verecek büyüklükte olmadıkları vurgulanıyor. Aynı dönemde, hava sahası ihlallerinin de gözlemlendiğinin üzerinde duruluyor. Lokmacı Kapısının açılmasına ilişkin olarak, Barış Gücü’nün askeri ve teknik destek sağladığı ifade ediliyor. Bu çerçevede, Türk Kuvvetleri ile 25 Mart’ta, mayın ve benzeri patlayıcı maddelerin temizlenmesi hakkında bir anlaşma imzalandığına değiniliyor. Bu Anlaşma’da ayrıca, mali olarak, Avrupa Birliği (AB) ve BM Kalkınma Programı (UNDP) Gelecek için Ortaklık projesi tarafından desteklenen binaların güvenliğine de yer veriliyor. Lokmacı Kapısının açılmasını takiben, 3 Nisan gecesi, geçişin bir günlüğüne kapanmasına neden olan bir olay yaşandığı ancak başka bir sorunla karşılaşılmadığı belirtiliyor. Söz konusu Kapının açılmasından itibaren iki taraf arasındaki geçişlerin yüzde 50 oranında arttığı ve 1 milyonu bulduğu vurgulanıyor. Aynı dönemde, güneyden kuzeye geçen malların toplam değerinin 662.400 Avro, kuzeyden güneye geçen malların değerinin ise 2 milyon Avro olduğu ifade ediliyor.
• İnsani yardım: Rapor döneminde, 62 yardım konvoyu ile Kuzey Kıbrıs’ta yaşayan 375 Kıbrıslı Rum’a ve 136 Maronit’e insani yardım götürüldüğü belirtiliyor. Güney tarafında da yerleşme, sosyal hizmetler, sağlık, istihdam ve eğitim konularında Kıbrıslı Türklere yardım sağlandığına değiniliyor. Ayrıca, önceki dönemlerde olduğu gibi, Kuzey’de Rumlara ait evlerin izinsiz olarak yıkıldığının saptandığı vurgulanıyor. Bu bağlamda, 2003’ten bu yana Kıbrıslı Rum ve Maronit mülteci ve yerinden edilmiş kişilerden, Kuzey’deki evlerine dönmek için toplam 54 talep geldiği ifade ediliyor.
• GKRY’nin taahhütleri: GKRY tarafından Mart 2005’te taahhüt edilmesine rağmen, Güney’de Türkçe eğitim yapan bir okulun henüz açılmadığının üzerinde duruluyor. Raporda, GKRY Anayasa Mahkemesi’nin, 26 Mart 2008 tarihli kararında, GKRY’deki mevcut eğitim sistemi ile Türkçe konuşan öğrencilere yeterli olanakların tanındığına hükmettiği aktarılıyor.
• Pile’de statükonun korunması: 1 Nisan tarihinde, Pile’de statükonun Kıbrıslı Rumlar tarafından ihlal edildiğine değiniliyor. Söz konusu ihlallerin, bu bölgede yer alan Kıbrıs Rum Spor Kulübü’nde, Yunanistan ve GKRY bayraklarının göndere çekilmesi şeklinde gerçekleştiği belirtiliyor. Bilindiği üzere, UNFICYP tarafından yapılan düzenlemeler uyarınca, bahsedilen bayraklardan yalnızca birine, yılda sadece üç gün yer verilmesi öngörülüyor.
• Ara bölgedeki mayın temizleme faaliyetleri: Türk tarafındaki mayınlı arazilerin sayısının yüzde 67 artarak 26’ya ulaştığına değiniliyor. Bu doğrultuda, “Mayın Eylem Merkezi” çalışmalarının Aralık 2008’e kadar AB tarafından destekleneceği belirtiliyor. Türk Kuvvetleri ile yapılan anlaşma doğrultusunda, söz konusu tarih sonrasında da çalışmaların süreceği vurgulanıyor.
• Barış Gücü çalışmalarına ilişkin olarak Türk Kuvvetlerinin uyguladıkları kısıtlamalar: Söz konusu kısıtlama önlemlerinin, UNFICYP askerlerinin Karpas’a alınmaması ve Maraş’a erişim ve buradaki operasyonlar konularında sıkı denetim uygulanması şeklinde gerçekleştiği belirtiliyor. Bu bağlamda, Maraş’ta mevcut durumun sürmesinin sorumluluğunun Türk Hükümetinde olduğu ifade ediliyor. Örnek olarak, sivil geçiş noktalarının kullanımının kısıtlanması gösteriliyor.
• Kayıp Şahıslar Komitesi’nin çalışmaları: Söz konusu çalışmalar doğrultusunda, Kıbrıslı Türk ve Rum bilim insanlarından oluşan ekipler tarafından, yaklaşık 400 kişinin mezarlarının açılarak teşhis edildiği belirtiliyor. Ayrıca, Komite’nin iki toplumlu antropoloji laboratuarında yapılan DNA analizleri sonucunda 91 kişinin kimliğinin ve ailelerinin tespit edildiği ifade ediliyor. Öte yandan, Komite’ye sağlanan siyasi destek memnuniyetle karşılanıyor.

Raporun sonunda yer alan görüşler bölümünde, Kıbrıs’taki genel istikrarın korunduğuna ve UNFICYP ile iki taraf arasındaki işbirliğinin güçlendiğine değiniliyor ve taraflar arasında barışa yönelik atılan adımların önemi vurgulanıyor. Diğer taraftan, ekonomik, sosyal, kültürel ve sportif alanlarda işbirliğinin geliştirilmesinin, Kıbrıslı Türklerin izole edildikleri duygusunu hafifleteceği ifade ediliyor.

KKTC Dışişleri Bakanı Turgay Avcı tarafından yapılan değerlendirmede, izolasyonlara ilişkin olarak Raporda yer verilen ifadelerin hayal kırıklığı yarattığı belirtildi. Aynı açıklamada, Kıbrıs’ta iki bölgeli ve iki toplumlu çözüme vurgu yapılmasına rağmen oluşacak devletin yeni bir ortaklık olacağının ifade edilmemesine dikkat çekiliyor.

BM Kıbrıs Raporunun tam metnine http://www.unficyp.org/media/SG%20Reports/S.2008.353.pdf adresinden ulaşabilirsiniz.