32’NCİ AB-RUSYA ZİRVESİ BRÜKSEL’DE GERÇEKLEŞTİ

28 Ocak 2014 tarihinde Brüksel’de 32’incisi gerçekleştirilen AB-Rusya Zirvesi’nde ikili ilişkilerin stratejik ve siyasi boyutuna vurgu yapıldı ve ekonomik ve siyasi ilişkilerin geleceği konusu tartışıldı. Bazı konularda uzlaşma sağlanmasına karşın, taraflar arasındaki önemli meselelerde süregelen görüş ayrılıkları giderilemedi.

AB-Rusya arasındaki ilişkilerin Ukrayna’da yaşanan gelişmeler nedeniyle gergin olduğu bir zamanda gerçekleşen Zirve’nin gündeminde, Ukrayna ve Suriye, Afganistan ve Ortadoğu barış süreci gibi uluslararası sorunlar ile birlikte AB-Rusya Ortaklık Anlaşması’nın yenilenmesi, enerji ve ticaret alanındaki konular yer aldı.

Zirve’nin ardından açıklama yapan Avrupa Konseyi Başkanı Herman Van Rompuy, AB-Rusya Zirvesi’nin stratejik ortaklığın niteliği ve ilişkilerin geleceği konusunda tartışma zemini sağladığını ve ortak çıkarlar çerçevesinde “yapıcı ve samimi” bir tartışma ortamı yaratılarak iki taraf arasındaki yaklaşım farklılığının açıklığa kavuşturduğunu söyledi. Avrupa Komisyonu Başkanı José Manuel Barroso ise Rusya ve AB’nin stratejik ortak olarak işbirliğini güçlendirmelerinin kazanımlarına dikkat çekti ve bunun gerçekleştirilebilmesi için taraflar arasında “karşılıklı anlayış ve stratejik güvenin” sağlanması gerektiğini söyledi.

Hatırlanacağı gibi AB-Rusya Zirvesi başlamadan önce, Ukrayna Devlet Başkanı Viktor Yanukoviç’in 2013’ün Kasım ayında AB ile Ortaklık Anlaşması’nı imzalamaktan vazgeçmesi ile ülkede başlayan protesto gösterileri nedeniyle Ukrayna hükümeti istifa etmiş ve tepkilere neden olan gösteri kanunu iptal edilmişti. Bu atmosferde gerçekleşen AB-Rusya Zirvesi, iki gün süren geçmiş zirvelere karşın, üç saatte sonlandı. Taraflar arasındaki özellikle ticari ve enerji alanlarındaki ayrışmanın “kalıcı nitelik” kazandığı görülen Zirve’de, AB tarafı ticari konularda Rusya’nın Dünya Ticaret Örgütü çerçevesinde liberalleşme yönünde yaptığı taahhütleri yerine getirmede gecikmesini eleştirirken, Rusya ise Rus ürünlerine karşı uygulanan AB-anti-damping tedbirlerini gündeme taşıdı.

Zirve’de enerji alanında AB ve Rusya arasında anlaşmazlık, AB’nin enerji piyasasının serbestleştirilmesi konusunda kabul ettiği 3’üncü paketinin getirdiği kurallar nedeniyle giderilemedi. Rusya Başbakanı Vladimir Putin sorunun Güney Akım gaz boru hattı ile zamanla çözülebileceğini ifade etti. Buna karşın Avrupa Komisyonu Başkanı Barosso, enerji temini ve ulaştırma faaliyetleri arasında yapılacak ayrıştırmanın AB açısından “önemli” olduğunu ve 3’üncü paketle getirilen kuralların AB ve tüm üçüncü ülke şirketlerini kapsadığını, dolayısıyla Rus şirketlerine karşı bu konuda bir ayrımcılık yapılmadığını kaydetti.

Zirve’de görüş ayrılıklarının giderilemediği bu sorunlara karşın, bazı konularda uzlaşı sağlandı. AB ve Rusya arasındaki 1994 tarihli eski Ortaklık Anlaşması’nın yerini alması amaçlanan yeni bir ortaklık ve işbirliği anlaşması için 2008 yılında başlatılan zorlu müzakere sürecinin yeniden etkinleştirilmesi yolları tartışıldı. AB ve Rusya Doğu Ortaklığı anlaşması ve ekonomik sonuçları konusunda uzman düzeyde ikili istişarenin sürmesi konusunda uzlaştılar. Rusya Başbakanı Vladimir Putin, Doğu Ortaklığı anlaşması konusunda Rus tarafının çekincelerinin nedeninin anlaşmanın Rus sanayisi üzerindeki olumsuz etkilerinden kaynaklandığına işaret etti. Putin, Rusya’nın meseleyi siyasi bir mesele olarak değerlendirmediğini ve ekonomik çıkarlar açısından konuyu ele aldıklarına vurgu yaptı.

Taraflar arasında anlaşma sağlanan konulardan bir diğeri, AB ve Rusya arasında enerji standartlarının oluşturulması kararı oldu. Bu çerçevede, Güney Akım doğalgaz boru hattı projesinde anlaşmazlıkların giderilmesi amacıyla bir çalışma grubu oluşturularak, hukuki ve teknik konuların tartışılmasına karar verildi.

Zirvenin önemli kazanımlarından birini, Rusya ve AB arasında hukukun üstünlüğü ve insan haklarına saygı anlayışı temelinde şekillenen “terörle mücadele” konusunda ortak bir bildiri imzalanması oluşturdu.

Avrupa Konseyi Başkanı Herman Van Rompuy Zirve sonrası yaptığı açıklamada, 3 Haziran 2014 tarihinde yapılacak AB-Rusya Zirvesi’nde de “gerekli ilerlemenin” sağlanacağını umut ettiğini kaydetti.