TÜRKİYE EKONOMİSİNDE YAŞANAN GELİŞMELER
Büyüme %1,9’da Kaldı
Türkiye İstatistik Kurumu TÜİK’in 10 Eylül’de açıkladığı verilere göre, GSYİH artışı ile ifade edilen büyüme hızı, 2008 yılı ikinci üç aylık dönemde son 6 yılın en düşük düzeyine gerileyerek %1,9 oldu. İlk çeyrekteki büyüme oranı ise, %6,7 idi. Böylece 26 çeyrektir kesintisiz devam eden büyüme durma noktasına geldi. İkinci çeyrekteki düşüşe rağmen ilk çeyrekte kaydedilmiş olan yüksek büyümeyle beraber, ilk yarıda GSYİH büyümesi %4,2 oldu. Bu rakam Hükümetin %4 olan yıllık büyüme hedefiyle kıyaslandığında, ciddi bir sapma olmadığı görülüyor.
Büyümedeki söz konusu yavaşlamada küresel yavaşlama ve tarım sektöründeki daralma etkili oldu. 2008’in ikinci çeyreğinde %3,5 daralan tarım sektörü toplam büyümeyi aşağı çekti. İlk çeyrekte %7 büyümüş olan sanayide de büyüme %2,5’te kaldı. Büyüme, aynı dönemlerde, inşaatta, %3,1’den 1,9’a; ticarette, %9,1’den 3,9’a düştü. Sektörel bazda ise, en hızlı büyüme %15,1’le gayrimenkul, kiralama ve iş faaliyetleri sektöründe yaşandı. Hatırlanacağı üzere, geçen hafta açıklanan AB büyüme oranlarına baktığımızda, GSYİH, yılın ikinci çeyreğinde, bir önceki çeyreğe göre, Avro Alanı’nda %0,2 ve AB27’de %0,1 düşüş göstermişti.
Öte yandan, Devlet Planlama Teşkilatı (DPT) AB ile İlişkiler Genel Müdürlüğü'nün hazırladığı AB Üyesi ve Aday Ülkelerde Ekonomik Gelişmeler başlıklı Ağustos 2008 tarihli rapora göre, Türkiye, son yıllardaki yüksek büyüme oranlarına rağmen, kişi başına milli geliri, AB ortalamasına yaklaştırma yolunda yavaş ilerleme kaydediyor. Türkiye ile AB ülkeleri arasında kişi başına milli gelirde 5 yıl önce 2,7 kat olan fark, bu yılın sonunda 2,4 kata düşecek. 5 yıl önce AB ülkelerinin 21.600 Avro olan kişi başına milli gelirinin, 2008 sonunda 25.900 Avroya ulaşması öngörülüyor. 2007’de ise, AB milli geliri, 24.800 Avroydu. Rapora göre, Türkiye'de 2004'te 8.100 Avro olan kişi başına milli gelir, 2008 sonunda 10.900 Avro’ya çıkacak. 2009'da ise, bu rakamın 11.500 Avro’ya yükselmesi; AB ortalamasının ise, 26.800 Avro olması bekleniyor.
AB ülkelerinde satın alma gücü paritesine göre, 2007’de, kişi başına milli geliri en yüksek ülke 68.500 Avro ile Lüksemburg idi. Lüksemburg’un 2008'de de 71 bin Avro ile yine en önde olacağı tahmin ediliyor. Bunu 36.900 Avroyla İrlanda, 33.600 Avro ile Hollanda izleyecek. Diğer başlıca ülkelerin kişi başına milli gelirleri ise şöyle: İngiltere 29.400, Almanya 28.900 ve Fransa 28.100 Avro. Diğer taraftan 27 AB ülkesinden 14'ünde, kişi başına milli gelirin, 2008'de, 25.900 Avro ile ortalamanın altında kalması bekleniyor.
Türkiye’nin yanı sıra AB’ye aday ülke konumunda bulunan Hırvatistan'da, kişi başına milli gelirin 14.600, Makedonya'da ise 7.700 Avro düzeyinde olacağı tahmin ediliyor.
Cari Açık Artmaya Devam Ediyor
Öte yandan Merkez Bankası tarafından açıklanan ödemeler dengesi verilerine göre, Ocak-Temmuz döneminde %42,5 artışla 31.554 milyar Dolar olan cari açık, böylece son bir yılda 47,98 milyar Dolara ulaştı.
Cari açıktaki genişleme büyük ölçüde artan dış ticaret açığından kaynaklandı. Dış ticaret açığı, bu yılın Ocak-Temmuz döneminde, bir önceki yılın aynı dönemine göre %39,6 artışla 35.249 milyar Dolara ulaştı.
Öte yandan doğrudan sermaye girişi ise, yılın ilk yedi aylık döneminde (Ocak – Temmuz) geçen yılın aynı dönemine göre %35,5 azalışla 9.358 milyon Dolar oldu.
Türkiye’de Sanayi Üretimi Beklentilerin Üzerinde Arttı
TÜİK’in 8 Eylül’de açıkladığı verilere göre, ekonomik büyümenin öncü göstergesi niteliğindeki sanayi üretimi, Temmuz ayında bir önceki yılın aynı ayına göre %3,4 ile beklentilerin üzerinde artış gösterdi. Temmuzda üretim, imalat sanayisinde %3,1; madencilik sektöründe %9,1; elektrik, gaz ve su sektöründe ise, %4 oranında arttı. İktisadi faaliyet kollarına göre, Temmuzda üretimi en çok artan sektör, %58,1 ile taşıt hariç diğer ulaşım araçları imalatı olurken; en çok düşen ise, %24,2 ile radyo-TV, haberleşme cihazları imalatı oldu. 2008 yılının ilk yedi aylık ortalaması, yine bir önceki yılın yedi aylık ortalaması ile karşılaştırıldığında ise, toplam sanayi sektörü üretiminin, % 4,7 oranında arttığı görüldü.
AB’de Sanayi Üretimi Düştü
AB’de ise, Birliğin İstatistik Kurumu Eurostat’ın 12 Eylül’de açıkladığı verilere göre, sanayi üretimi, Temmuz’da Haziran ayına göre AB27 ve Avro Alanı’nda %0,3 düştü.
Yılık değişimler itibariyle, Temmuz 2008’de Temmuz 2007’ye kıyasla sanayi üretimi AB27’de %1,7 ve Avro Alanı’nda %1,3 oranında azaldı. Temmuz 2008’de bir önceki yılın aynı ayına göre sanayi üretimi AB27’de %1,3 ve Avro Alanı’nda %1,7 düştü.
Enerji sektöründe üretim, Temmuz 2008’de bir önceki aya göre Avro Alanı’nda %0,2 artarken AB27’de %0,3 düştü. Her iki bölgede de ara malı ve dayanıklı olmayan tüketim malları üretimi %0,3 düştü. Yatırım malları üretimi, Avro Alanı’nda %0,8 ve AB27’de %0,4 oranında azaldı. Dayanıklı tüketim malları üretimi,
sırasıyla %0,9 ve %0,4 oranında düştü. Sanayi üretimi başta Portekiz (%2,1), İspanya (%2), Danimarka %(1,7) olmak üzere 11 ülkede artarken; Slovenya (%5,4), Hollanda (%2,2) ve Romanya’da (%2) ise düştü.
