AB DIŞİŞLERİ VE GÜVENLİK POLİTİKASI YÜKSEK TEMSİLCİSİ ASHTON ORTA ASYA’YI ZİYARET ETTİ
AB Dışişleri ve Güvenlik Politikası Yüksek Temsilcisi Catherine Ashton 27-30 Kasım 2012 tarihlerinde Orta Asya’yı ziyaret etti. Orta Asya’daki ilk durağı olan Kırgızistan’ın başkenti Bişkek’te AB-Orta Asya Bakanlar Toplantısı’na başkanlık eden Ashton, Kırgızistan Cumhurbaşkanı Almazbek Atambaev ve Dışişleri Bakanı Erlan Abdıldayev ile ikili görüşmeler gerçekleştirdi. Ashton, Bişkek’te eski Cumhurbaşkanı Roza Otunbayeva ve sivil toplum temsilcileri ile de bir araya geldi.
Yaptığı basın açıklamasında, Kırgızistan’ın AB’nin Orta Asya’daki en önemli ortaklarından biri olduğunu vurgulayan Ashton, AB’nin ülkedeki demokratik geçiş sürecine verdiği desteği teyit etti. AB’nin sosyo-ekonomik ve demokratik reformları desteklemeye devam edeceğini kaydeden Ashton, Atambaev ile hukukun üstünlüğü, insan hakları, yargı reformu ve sürdürülebilir büyüme konularını ele aldıklarını belirtti.
Güvenlik konularının gündemi oluşturduğu Kazakistan, Kırgızistan, Tacikistan, Türkmenistan ve Özbekistan dışişleri bakanlarının katılımıyla gerçekleşen AB-Orta Asya Bakanlar Toplantısı’nda, Afganistan’daki gelişmeler ele alındı. Bilindiği gibi, NATO askeri güçlerinin 2014 yılı sonuna kadar Afganistan’dan çekilecek olması, bölgede istikrarsızlık riskini de artırıyor. Ashton, güvenlik alanındaki müşterek zorlukların üzerinden gelinebilmesi için güvenlik alanındaki işbirliğini güçlendirme ve yüksek düzey güvenlik diyaloğu başlatma kararı aldıklarını belirtti. Bölgenin AB ile enerji ve ticaret alanında daha derin ilişkiler geliştirdiğini görmek istediğini ifade eden Ashton, AB’nin ilişkilerin tüm potansiyelinin açığa çıkarılması için bölge ülkelerinde siyasi ve iktisadi reformlara destek vermeye hazır olduğunu belirtti.
Özbekistan, Kırgızistan ve Tacikistan arasında su kaynakları üzerindeki rekabetin de ele alındığı toplantıda, Ashton su ve yenilenebilir enerji konularına uzun vadeli çözümlerin geliştirilmesinin bölge bakımından önemini vurguladı. Bilindiği üzere, su kaynakları bakımından büyük ölçüde Kırgızistan ve Tacikistan’a bağımlı olan Özbekistan, petrol ve doğal gaz bakımından fakir olan Kırgızistan ve Tacikistan’ın enerji ihtiyacını barajlar sayesinde karşılamak istemesine sıcak bakmıyor.
Özbekistan’ın başkenti Taşkent’te Cumhurbaşkanı İslam Kerimov ve Dışişleri Bakanı Abdulaziz Kamilov ile görüşen Ashton, Afganistan’daki durum başta olmak üzere Orta Asya’da güvenlik alanındaki zorlukları ele aldıklarını kaydetti. AB’nin bölgedeki su anlaşmazlıklarının tüm taraflara yarar sağlayacak şekilde çözülmesine destek vermeye hazır olduğunu ifade eden Ashton bölgesel işbirliğinin önemine değindi. Kerimov’u Özbekistan’ın kalkınmasına ve refahına katkıda bulunacak siyasi ve iktisadi reformlara devam etmeye teşvik ettiğini belirten Ashton, sivil toplumun yargı reformu konusunda önemli bir rol oynaması gerektiğini de vurguladı.
Ashton, Tacikistan’ın başkenti Duşanbe’de Tacikistan Cumhurbaşkanı İmamali Rahman ile görüşmesinde Afganistan’ın 2014-sonrası dönemde de desteklenmesi konusunun yanı sıra, su ve enerji konularını ele aldı. AB’nin Tacikistan’ın kritik enerji ihtiyaçlarının farkında olduğunu belirten Ashton, bu ihtiyaçların karşılanmasında bölgesel işbirliğinin önemine değindi.
Tacikistan’daki iktisadi reformları destekleme sözü veren Ashton, ülkenin Dünya Ticaret Örgütü’ne (DTÖ) üyeliğinin ticari ilişkileri geliştireceğini belirtti. Görüşmede, AB ile Tacikistan arasında Tacikistan’daki tarımsal ticaret (agri-business) sektörünün gelişmesine katkıda bulunmayı amaçlayan bir anlaşma imzalandı. Bu kapsamda, Tacikistan hükümetinin tarım reformu gündeminin uygulanmasına destek vermek üzere, AB ve Avrupa İmar ve Kalkınma Bankası (EBRD) işbirliğinde 16 milyon avro bütçeli bir program faaliyete geçirilecek.
Siyasi reform, hukukun üstünlüğü ve insan haklarının korunmasının ve dinamik bir sivil toplumun varlığının önemine dikkat çekerken, sivil toplumun ülkeye yabancı yatırım çekmekte oynayabileceği önemli role değindi ve bunun STK’ların kısıtlanmamasını gerektirdiğini vurguladı.
Ashton, Orta Asya ziyaretinin son durağı olan Kazakistan’ın başkenti Astana’da Cumhurbaşkanı Nursultan Nazarbayev ile bir araya geldi. Görüşmede ekonomik ve ticari ilişkiler, Kazakistan’ın DTÖ’ye üyeliği ve bölgesel güvenlik konuları ele alındı. Kazakistan’ın en önemli ticaret ve yatırım ortağı konumunda olan AB, 1993-2012 döneminde ülke ekonomisine 70 milyar dolar doğrudan yatırım yapmıştı.
