Avrupa Komisyonu 10 Ekim 2012 tarihinde 2012-13 Genişleme Stratejisini ve 2012 yılı genişleme Paketini açıkladı. Avrupa Komisyonu 4’üncü kez Makedonya ile müzakerelere başlanması çağrısında bulunurken, gerekli reformların tamamlanması koşuluyla Arnavutluk’a aday ülke statüsü verilmesini ve Kosova’nın kısa vadede gerekli koşulları yerine getirmesi koşuluyla Priştine ile İstikrar ve Ortaklık Anlaşması müzakerelerine başlanmasını önerdi.
Birliğin 2012-13 Genişleme Stratejisi’nin teması “hukukun üstünlüğü” olurken, Genişleme Stratejisi’nde hukukun üstünlüğünün genişlemenin merkezine konulması; Batı Balkanlar’da bölgesel barışın sağlanması ve ikili anlaşmazlıkların barışçıl yollardan çözülmesi; aday ve potansiyel aday ülkelerin ekonomilerinin güçlendirilmesi yoluyla AB’nin değişmekte olan ekonomik yönetişimine dahil edilmeleri konuları vurgulandı.
Hırvatistan: 1 Temmuz 2013 tarihinde resmen Avrupa Birliği’nin 28’inci üyesi olacak Hırvatistan’ın üyelik yolunda attığı adımlar olumlu karşılanırken, Hırvatistan’ın katılım tarihine kadar Rekabet Politikası, Yargı ve Temel Haklar ve Adalet, Özgürlük ve Güvenlik konularında (sırasıyla 8’inci, 23’üncü ve 24’üncü fasıllar) belirlenen 10 koşulu yerine getirmesi gerektiği belirtildi. Hırvatistan’ın belirtilen alanlardaki performansı ise Avrupa Komisyonu’nun 2013 ilkbaharında yayımlayacağı Kapsamlı İzleme Raporu’nda değerlendirilecek. Hırvatistan’ın resmi üyelik tarihi olan 1 Temmuz 2013’e kadar Katılım Antlaşması’nın Üye Devletler tarafından onaylanması sürecinin tamamlanması gerekiyor. Halihazırda, 27 AB üyesi devletten 13’ünün Hırvatistan’ın Katılım Antlaşması’nı onayladığı biliniyor.
İzlanda: Komisyon, İzlanda’nın AB üyeliği yolunda ilerleme kaydettiğini belirterek, ülkenin siyasi kriterleri yerine getirmeye devam ettiğini ve işleyen bir piyasa ekonomisine sahip olduğunu kaydetti, ancak mali hizmetler, tarım, balıkçılık ve sermayenin serbest dolaşımındaki eksiklere dikkat çekti. Komisyon ayrıca, AB üyeliği konusunun İzlanda’da kamuoyu tartışmalarının merkezinde yer aldığını belirtti. Bilindiği üzere, Avrupa Ekonomik Alanı’na ve Schengen Alanı’na dahil olan İzlanda AB müktesebatının büyük kısmını uyguluyor. Haziran 2010’da katılım müzakerelerine başlayan İzlanda açılan 18 fasıldan 10’unu geçici olarak kapattı.
Karadağ: 29 Haziran 2012’de katılım müzakerelerine başlayan Karadağ’ın müzakerelerinin Avrupa Komisyonu’nun Yargı ve Temel Haklar ile Adalet, Özgürlük ve Güvenlik alanlarına öncelik veren yeni yaklaşımı kapsamında yürütüleceği ve ilgili fasılların katılım müzakerelerinde öncelikli olarak ele alınacağı belirtildi. İlgili fasılların Haziran 2012’de başlayan tarama sürecinin 2013 yılının ilk yarısında tamamlanmasının beklendiği kaydedildi. Podgorica yönetimine yolsuzluk ve örgütlü suçlarla mücadele alanındaki çabalarını artırması çağrısında bulunularak bu alanlarda temiz bir sicil oluşturması gerektiği belirtildi.
Makedonya: Avrupa Komisyonu, Makedonya’nın siyasi kriterleri yeterli düzeyde karşıladığını belirterek, Makedonya ile Mayıs 2012’de katılım sürecini desteklemek üzere başlatılan Yüksek Düzey Katılım Diyaloğunun (HLAD) ülkedeki reform sürecine ivme kazandırdığını belirterek, hukukun üstünlüğü, ifade özgürlüğü ve inter-etnik ilişkiler ile uzlaşı alanında kazanılan ivmenin korunması gerektiğini kaydetti. Avrupa Komisyonu, 2009, 2010 ve 2011 yılında olduğu gibi bu yıl da Makedonya ile katılım müzakerelerine başlaması yönündeki önerisini yinelerken, ülkenin katılım sürecini bir üst düzeye taşımanın reformların sürdürülebilirliği ve hızı bakımından olduğu kadar AB’nin güvenirliği bakımından da büyük bir öneme sahip olduğu vurgulandı.
Bilindiği gibi, Atina, Üsküp’ün Makedonya ismini kullanmasının, kendi kuzey topraklarındaki Makedonya bölgesi üzerinde hak iddiasına yol açabileceğini savunarak Batı Balkan ülkesinin NATO’ya katılımını ve AB ile üyelik müzakerelerine başlamasını engelliyor. Komisyon, AB Bakanlar Konseyi’nin Makedonya’nın katılım müzakerelerine başlaması yönünde alacağı kararın, ülkenin Yunanistan ile arasındaki isim anlaşmazlığını çözmesi için gerekli koşulları yaratacağının altını çizdi ve isim anlaşmazlığının katılım müzakerelerinin ilk safhalarında çözülmesini önerdi.
Sırbistan: Mart 2012’de aday ülke statüsü verilen Sırbistan’ın siyasi kriterleri karşılamak yolunda attığı adımlar memnuniyetle karşılanırken, yargının bağımsızlığı, tarafsızlığı ve etkinliği konusunda reform çabalarının canlandırılması gerektiği vurgulandı. Son gelişmeler ışığında, Merkez Bankası’nın bağımsızlığına ve savunmasız grupların haklarının korunmasına özel önem atfedilmesi gerektiğinin de altı çizildi. Komisyon, Sırbistan’ın katılım müzakerelerine başlayabilmesi yönünde bir öneri getirmesinin Sırbistan’ın Kosova ile ilişkilerini belirgin ve sürdürülebilir bir şekilde iyileştirmesi ve normalleştirmesine bağlı olacağının da altını çizdi. Avrupa Komisyonu’nun Genişlemeden Sorumlu Üyesi Füle, Sırbistan ve Kosova arasındaki ilişkilerin normalleşmesi ve AB arabuluculuğundaki Belgrad-Priştine diyaloğunda varılan anlaşmaların uygulanmasının, gerek Kosova, gerekse Sırbistan’ın AB üyeliği yolunda birbirilerini engellemeden ilerleyebilmeleri için taşıdığı önemi vurguladı.
Komisyon ayrıca, Priştine kurumlarının meşruiyetini tanımayı reddeden Kuzey Kosova’ya ilişkin sorunların Kosova’nın toprak bütünlüğü ve yerel halkın ihtiyaçları dikkate alınarak bir çözüme kavuşturulmasının da bu sürecin temel bir unsuru olacağını vurguladı.
Arnavutluk: Avrupa Komisyonu Arnavutluk’ta siyasi partiler arasında Kasım 2011’de varılan uzlaşının siyasi kriterlerin yerine getirilmesi yönünde sağladığı olumlu etkiye değinerek, ülkenin adaylık statüsü elde edebilmesi için yerine getirmesi gereken 12 öncelikten çoğunda ilerleme kaydettiğini belirterek, yargı ve kamu idaresi reformu ile parlamentonun usul kurallarının gözden geçirilmesinin tamamlanması koşuluyla Arnavutluk’a aday ülke statüsü verilmesini önerdi.
Avrupa Komisyonu’nun Arnavutluk’un yolsuzluk ve örgütlü suçlarla mücadele alanındaki performansını da değerlendirerek, gerekli koşulları yerine getirdiğinde AB Konseyi’ni bilgilendireceği belirtildi. Komisyon’un ülkenin katılım müzakerelerine başlayabilmesine kanaat getirmesi için ise, reform taahhütlerinin istikrarlı bir şekilde uygulanması ve tüm öncelikli alanlardaki reformların tamamlanmasının gerektiği belirtilerek, 2013 yılındaki parlamento seçimlerinin bir test niteliğinde olacağı vurgulandı.
Bosna-Hersek: Bosna-Hersek’te Ekim 2010 yılındaki seçimleri takiben 16 ay süren çıkmazın ardından Şubat 2012’de devlet düzeyinde hükümet kurulması olumlu karşılanırken, ülkenin siyasi kriterleri yerine getirmekte sınırlı ilerleme kaydettiği belirtildi. Bosna-Hersekli siyasiler arasında ülkenin geleceğine ve kurumsal yapısına dair ortak bir vizyonun olmayışı eleştirilirken, Bosna Hersek’le Haziran 2012’de başlatılan Katılım Sürecine ilişkin Yüksek Düzey Diyalog’dan (HLDAP) elde edilen sonuçların beklentilerin altında kaldığı belirtildi. Hatırlanacağı gibi, Avrupa Komisyonu Bosna-Hersek’e İstikrar ve Ortaklık Anlaşması’nın yürürlüğe girmesi ve yıl sonuna kadar AB’ye adaylık başvurusunda bulunabilmesine olanak sağlayacak bir yol haritası sunmuştu. Yol haritası uyarınca Bosna-Hersek’in 22 Aralık 2009 tarihli Sejdic-Finci kararı doğrultusunda 3 kurucu halk olan Boşnak, Sırp ve Hırvatlar haricindekilerin de parlamento ve devlet başkanlığı gibi yüksek devlet makamlarına seçilebilmesine imkan sağlayacak şekilde tadil edilmesi için 31 Ağustos’a kadar teklif vermeleri gerekmekteydi, ancak siyasilerin çelişkili teklifler vermesi sonucu bir uzlaşı sağlanamamıştı.
Kosova: Avrupa Komisyonu, Üye Devletler arasında Kosova’nın statüsüne ilişkin görüş ayrılıklarının sürmesine rağmen (bilindiği üzere İspanya, Romanya, Slovakya, Yunanistan ve GKRY Kosova’nın bağımsızlığını tanımıyor), Kosova’nın belirlenen kısa vadeli önceliklerde gereken ilerlemeyi göstermesi halinde, AB’ye üyelik başvurusunda bulunabilmesi için ilk adım kabul edilen İstikrar ve Ortaklık Anlaşması’nın imzalanmasına yönelik müzakerelere başlanabileceğini bildirdi.
Avrupa Komisyonu’nun 2012 Genişleme Paketi kapsamındaki tüm belgelere şu internet adresinden ulaşılabilir: http://ec.europa.eu/enlargement/countries/strategy-and-progress-report/index_en.htm