ON BEŞİNCİ AB-ÇİN ZİRVESİ BRÜKSEL’DE GERÇEKLEŞTİ

15’inci AB-Çin Zirvesi, Avrupa Birliği’ni temsilen AB Konseyi Başkanı Herman Van Rompuy, Avrupa Komisyonu Başkanı José Manuel Barroso, AB Dışişleri ve Güvenlik Politikası Yüksek Temsilcisi Catherine Ashton’ın ve Çin Halk Cumhuriyeti’ni temsilen Başbakan Wen Jiabao’nun katılımıyla 20 Eylül 2012 tarihinde Brüksel’de gerçekleşti.

Zirvede ikili ilişkilerin yanı sıra, bölgesel ve küresel öneme sahip birçok önemli konu da ele alındı. Liderler küresel ekonomik duruma ilişkin görüş alışverişinde bulundular. Şubat ayında gerçekleşen geçtiğimiz AB-Çin Zirvesi’nden bu yana ikili ilişkilerde özellikle şehirleşme alanında işbirliği, halklararası diyalog ve enerji alanında güçlendirilmiş işbirliği konularında yaşanan gelişmeler ele alındı. Suriye’deki durumun ve İran’ın nükleer programının da görüşüldüğü zirvede, G-20 çerçevesinde işbirliği ve iklim değişikliği gibi konular da ele alındı.

Çin Başbakanı Jiabo, Çin’in Avrupa Birliği’ndeki ekonomik iyileşmeyi desteklemeye devam edeceğini belirtirken, Avrupa Birliği’ni 1989 yılından bu yana yürürlükte olan silah ambargosu sebebiyle eleştirdi.

Bilindiği gibi, Avrupa Birliği Çin’in en çok ihracat yaptığı destinasyon ve Japonya’dan sonra Çin’in en önemli tedarikçisi konumunda. Çin ise, Avrupa Birliği’nin ABD’den sonra en önemli ticaret ortağı konumunda bulunuyor. Ancak, AB’nin 1989 yılındaki Tiananmen Meydanı olayları sebebiyle Çin’e uyguladığı silah ambargosu ve Çin’in modern ve açık bir ekonomi olduğunu kabul etmek istememesi Çin tarafından olumlu karşılanmıyor. Çin Başbakanı Wen Jiabao, Çin’e uygulanan silah ambargosunun kaldırılması ve Çin’in piyasa ekonomisi statüsünün tanınması için 10 yıldır çaba sarf etmelerine karşın bir sonuç elde edememelerinden duydukları üzüntüyü dile getirdi ve AB’yi bu konularda daha aktif bir rol oynamaya çağırdı. Avrupa Birliği’nin 2005 yılında silah ambargosunun hafifletilmesi için harekete geçmesine rağmen, ABD’nin karşı çıkması ve bazı üye devletlerin Çin’deki insan hakları ihlalleriyle ilgili çekinceleri sebebiyle bir ilerleme kaydedilememişti.

Çin’in piyasa ekonomisi statüsü kazanması ise, Çinli şirketlerin AB piyasalarına daha düşük gümrük vergisiyle erişimine imkan sağlayacak. Ancak, Avrupa Komisyonu Çin’in piyasa ekonomisi statüsü alabilmesi için yerine getirmesi gereken beş şarttan ancak birini karşıladığını açıklamıştı. Komisyon’a göre, Çin’de devletin finans sektörü de dahil olmak üzere özel sektöre müdahalesinin azaltılması, kurumsal yönetişim, mülkiyet hakları ve şirketlerin iflası gibi alanlarda daha şeffaf yasalar kabul edilmesi gerekiyor.

Avro Alanı’ndaki krize de değinen Çin Başbakanı Jiabao, Çin’in Avro Alanı hükümet bonolarına ve Avrupa Mali İstikrar Mekanizması tarafından ihraç edilen tahvillere yatırım yapmaya devam ettiğini belirtti ve Çin’in AB’nin borçlanma krizinin üstesinden gelme çabalarına yardım etmeye devam edeceğini kaydetti.

AB Konseyi Başkanı Van Rompuy ve Avrupa Komisyonu Başkanı Barroso, yaptıkları açıklamalarda, Çin ve AB ekonomileri arasında giderek artan bağımlılığın altını çizdiler. AB liderleri ayrıca, Çin’i Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi’nin beş daimi üyesinden biri olarak nüfuzunu kullanarak Suriye’de sürmekte olan insanlık trajedisini sonlandırması çağrısında bulundular. Hatırlanacağı gibi, Çin, Rusya ile birlikte Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi’nde Esad yönetiminin üzerindeki baskıyı artırmak üzere önerilen karar taslaklarını veto etmesiyle tanınıyor.

Zirveye katılan AB Dışişleri ve Güvenlik Politikası Yüksek Temsilcisi Ashton ise, Jiabao ile Sudan ve Güney Sudan arasındaki anlaşmazlıkları ve Çin’in komşularıyla ilişkilerini görüştü.

Zirve kapsamında, AB ile Çin arasında birçok işbirliği anlaşması imzalandı. AB ile Çin arasında her yıl Yenilikçilik Alanında İşbirliği Diyaloğu yapılması kararı alındı. Yenilikçilik İşbirliği Diyaloğu kapsamındaki ilk seminer Kasım 2012’de gerçekleştirilecek, ilk toplantı da 2013 yılındaki AB-Çin Zirvesi’nden önce yapılacak. Zirvede, AB ve Çin arasında rekabet politikası alanında işbirliğini öngören bir mutabakat zaptı; AB-Çin siber görev gücü oluşturulmasına yönelik bir anlaşma ile uzay teknolojileri alanında işbirliğini öngören bir anlaşma imzalandı.

AB ve Çin’den 50 belediye başkanı da, zirve marjında, 19-20 Eylül 2012 tarihlerinde Bölgeler Komitesi’nde gerçekleştirilen ilk AB-Çin Belediye Başkanları Forumu’nda bir araya geldi. Forumda, Avrupalı ve Çinli belediyeler arasındaki işbirliğini bir adım daha ileri taşınarak sürdürülebilir şehirlerin geliştirilmesine yönelik bir anlaşma imzalandı.