NATO, RUSYA İLE ASKERİ VE SİVİL İŞBİRLİĞİNİ ASKIYA ALDI

NATO Dışişleri Bakanları toplantısı 1-2 Nisan 2014 tarihinde Brüksel’de gerçekleştirildi. Toplantıda, Rusya ile askeri ve sivil işbirliğinin askıya alınması, Rusya’ya karşı Ukrayna’ya destek verilmesi ve Doğu Avrupa’da bulunan NATO güçlerinin artırılması kararlaştırıldı.

Rusya’nın Kırım’ı ilhak etmesinin ardından yaşanan krize ilişkin olarak 28 NATO üyesi dışişleri bakanının ilk kez bir araya geldiği toplantıda, askeri seçenekler gündeme gelmezken;izlenmesi gereken en makul yolun siyasi ve diplomatik çözüm olduğunda mutabık kalındı.

NATO Dışişleri Bakanları toplantısının öncesinde konuşan NATO Genel Sekreteri Anders Fogh Rasmussen, Rusya birliklerinin Ukrayna sınırından geri çekildiğine dair bir işaret alamadıklarını söylemiş ve “Rusya tarafından Ukrayna’ya daha fazla müdahalede bulunulmasının tarihi bir hata olacağı” görüşünü dile getirmişti.Rusya’nın Ukrayna’ya yaklaşık 40 bin civarında askeri gücünün bulunduğu tahmininde bulunuyor.

NATO Dışişleri Bakanları toplantısının ardından yapılan açıklamada, alınan kararlar şu şekilde sıralandı:

-- Rusya’nın Ukrayna’nın egemenliğini ve toprak bütünlüğünü ihlal etmesi kınandı. Rusya’nın Kırım’ı ilhak etmesi yasadışı ve gayrimeşru bulundu ve NATO’nun bu kararı tanımadığı kaydedildi.

--Rusya, uluslararası hukuk çerçevesinde yükümlülüklerini yerine getirmeye ve soruna siyasi ve diplomatik çözüm bulunması yönünde diyaloga çağrıldı.

--Ukrayna’da Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı (AGİT) misyonun bulunması desteklendi. 

--NATO’nun uluslararası hukukun tanıdığı sınırlar çerçevesinde tüm devletlerin toprak bütünlüğünü desteklediği;  bu anlayışla insan hakları, azınlıklar, hukukun üstünlüğü ve demokrasi değerlerine sıkıca bağlı kalmayı taahhüt eden Ukrayna’nın egemenliğini ve istikrarını korumasının Avrupa ve Atlantik güvenliği açısından kilit önemde olduğuna işaret edildi. Bu çerçevede, NATO-Ukrayna Komisyonu tarafından Ukrayna’nın güvenliğini artırmak için kısa ve uzun vadeli tedbirlerin hayata geçirileceği kaydedildi.

--NATO’nun Ukrayna ile bağlılığını göstermek amacıyla, işbirliğinin yoğunlaştırması kararı alındı. Ukrayna ordusunun modernleştirilmesine destek verilmesi ve eğitim gibi diğer programlar aracılığı ile işbirliğinin geliştirilmesi kararlaştırıldı. Bu çerçevede, NATO güçlerinin Ukrayna’da daha çok NATO tatbikatı yapacağı ve ülkenin gereksinim duyduğu teçhizatın belirleneceği kaydedildi.

--Mevcut ikili programlar çerçevesinde,  Doğu Avrupa’da NATO üyeleri ile işbirliğini derinleştirmeyi amaçlayan önlemler paketi kabul edildi. 

--Son 20 yılda Rusya ile daha yakın bir işbirliği içinde olan NATO’nun güvenliği artırmayı amaçladığı, ancak Rusya’nın uluslararası hukuku ihlal ettiği kaydedilen açıklamada, Avrupa-Atlantik Ortaklık Konseyi temel belgesi, NATO-Rusya ilişkileri kurucu senedi ve Roma Deklarasyonu’nda yer alan ilke ve taahhütlere Rusya’nın aykırı hareket ettiği kaydedildi.

-- Bunun sonucunda, NATO’nun Rusya ile olan işbirliğini sürdürmesi için gerekli olan güvenin zedelendiğine ve bu nedenle NATO’nun Rusya ile olan askeri ve sivil tüm işbirliğinin askıya alındığının kaydedildiği açıklamada, bununla birlikte krize ilişkin görüş alışverişinde bulunmak amacıyla büyükelçiler düzeyinde Rusya ile siyasi diyalogun sürmesi kararı alındı.

--Son olarak Haziran ayında yapılacak olan NATO zirvesinde, NATO-Rusya ilişkilerinin gözden geçirileceği belirtildi.

Rusya ile askeri ve sivil işbirliğinin askıya alınması kararı çerçevesinde,  Mayıs ayında yapılması öngörülen NATO-Rusya ortak askeri tatbikatının gerçekleşmeyeceği, buna karşın Afganistan’da NATO-Rusya işbirliğinin sürmesi kaydediliyor.

Öte yandan, Dışişleri Bakanı Ahmet Davutoğlu NATO Dışişleri Bakanları toplantısına katılımının ardından, Brüksel’de bir dizi temasta bulundu. ABD Dışişleri Bakanı John Kerry, İngiltere Dışişleri Bakanı William Hague ve Ukrayna Dışişleri Bakanı Andriy Deşçitsa ile ikili görüşmeler gerçekleştiren Davutoğlu, Türkiye’nin Rusya ve Ukrayna ile komşu olan iki NATO ülkesinden biri olduğunu hatırlattı.  Görüşmelerde Davutoğlu, Rusya ile ilişkilerde Karadeniz’de istikrarın korunması ve Kırım’da bulunan Tatarların güvenliğinin sağlanmasına yönelik adım atılması konusunda Türkiye’nin tutumunu dile getirdiğini söyledi.

Dışişleri Bakanı Davutoğlu, daha sonra Brüksel’de Avrupa Komisyonu'nun Genişlemeden Sorumlu Üyesi Stefan Füle ile de bir araya geldi. Davutoğlu- Füle görüşmesinde Kıbrıs, AB üyelik müzakerelerinde gelinen aşama ve twitter ile YouTube yasakları konusunda Türkiye’de yaşanan son gelişmeler değerlendirildi.