DÜNYA BANKASI’NIN HAZIRLADIĞI AB-TÜRKİYE GÜMRÜK BİRLİĞİ DEĞERLENDİRME RAPORU AÇIKLANDI

Avrupa Komisyonu’nun talebi üzerine Dünya Bankası’nın hazırladığı AB-Türkiye Gümrük Birliği Değerlendirme Raporu 8 Nisan’da İstanbul’da, 10 Nisan 2014 tarihinde ise Brüksel’de düzenlenen bir tanıtım toplantısı ile açıklandı. Söz konusu rapor Gümrük Birliği’nin kapsamının genişletilmesinin faydalarına değiniyor. Ayrıca rapor kapsamında, Gümrük Birliği günümüzdeki işleyişine ilişkin yaşanan sorunları ve ortaya çıkan asimetrileri (serbest ticaret anlaşmaları, vize sorunu ve ulaştırma kotaları) ele alınıyor.

İstanbul ayağında TOBB’un işbirliğinde düzenlenen tanıtım toplantısında, açılış konuşmaları Dünya Bankası Türkiye Direktörü Martin Raiser, AB Türkiye Delegasyonu Temsilci Yardımcısı Bela Szombati ve TOBB Başkanı M. Rifat Hisarcıklıoğlu tarafından gerçekleştirildi. Gümrük Birliği’ni bir başarı örneği olarak değerlendiren konuşmacılar, zamanla Gümrük Birliği’nin işleyişinde bazı sorunların ortaya çıktığına da dikkat çektiler. Dünya Bankası’nın hazırladığı raporunun tanıtımın hemen ardından, İKV Başkanı Ömer Cihad Vardan’in da yer aldığı bir panel ile söz konusu raporun tespitleri değerlendirildi. Konuşmacılar, Türkiye açısında yaşanan transit kota, vize ve serbest ticaret anlaşmalarına ilişkin yaşanan sorunlar ağırlıklı olarak değindirler. Bu bağlamda, Dünya Bankası’nın bu konulara ilişkin yaptığı tespitler ve öne getirdiği çözüm önerilerini genel anlamda olumlu karşılandı.

Brüksel ayağında Avrupa Politika Çalışmaları Merkezi (Centre for European Policy Studies - CEPS) tarafından düzenlenen tanıtım toplantısına Avrupa Komisyonu’nun Genişleme ve Komşuluk Politikası’ndan Sorumlu Üyesi Štefan Füle de katıldı. Füle konuşmasında ise Türkiye ve AB arasındaki stratejik ilişkilerini değerlendirdi. Bu kapsamda, Gümrük Birliği’ne de değinen Füle, Türkiye-AB arasındaki Gümrük Birliği’nin iki taraf için önemli kazançlar getirdiğine dikkat çekti.  Ancak tüm bu kazanlar bir yanan, Gümrük Birliği’nin bazı kusurları olduğu ve tamamlanmadığını da belirti. Türkiye ve uluslararası arenadaki gelişmeler göz önünde tutarak, Füle, Türkiye ve Avrupa Birliği arasında istikrarlı bir ekonomik ortaklığının korunması önemi üzerinde durdu. Bu bağlamada, Türkiye ve AB arasındaki ticari ilişkilerinin güçlendirilmesi her iki taraf için faydalı olacağını bir kez daha vurguladı.

Dünya Bankası’nın hazırladığı raporun ana tespitleri şu şekilde sıralamak mümkündür:

--Türkiye ile AB arasındaki Gümrük Birliği öncü bir girişim olmakla beraber, günümüzde halen bir benzer bir yapı bulunmuyor.

--Gümrük Birliği’nin oluşmasından bu yana, Türkiye ve AB arasındaki ticaret entegrasyonu önemli derecede artış gösterdi. Ancak değişen küresel ekonomi ortamıyla Türkiye-AB Gümrük Birliği’nde bazı tasarım kusurları ortaya çıktı. Bu nedenle, Türkiye ve AB arasında daha fazla entegrasyona ihtiyaç duyuluyor.

--AB ve Türkiye arasında ticaret entegrasyonunu temel tarım ve hizmet sektörlerine genişletilmesi iki taraf için de faydalı olacağı tespit edildi.

--Avrupa Birliği ile serbest ticaret anlaşması imzalayan üçüncü ülkelerin Türkiye ile bir ticaret anlaşması imzalamayı reddetmeleri sonucunda, Türkiye’nin aleyhine bir ticaret sapmasına yol açıyor.

--Kurumsal işbirliği düzenlemelerinin doğru kullanılmadığı tespit edildi.

Raporda ayrıca bazı politika önerileri de yer verildi.  Bu öneriler arasında,

--Karayolu taşımacılığı izinleri (özellikle transit için) en azından Gümrük Birliği kapsamında yer alan mallar için serbestleştirilmesi;

--İş amacıyla AB Üye Devletleri’ne seyahat eden ve önceden yeterlilik almış Türk meslek sahipleri için uzun süreli ve çok girişli ve aynı zamanda belge gereklilikleri kolaylaştırılmış spesifik bir vize kategorisinin oluşturulması,

--İyi işleyen bir İhtilaf Çözüm Mekanizması’nın kurulması,

--Gümrük Birliği’nin temel tarımı ve hizmetleri kapsayacak şekilde genişletilmesi,

--AB ile Türkiye’nin serbest ticaret anlaşma müzakerelerini aynı zamanda başlatılması ve tamlanması,

--“Türkiye Maddesi”nin üçüncü ülkelerin belirlenen bir süre zarfında Türkiye ile serbest ticaret anlaşması imzalamalarını sağlayacak şekilde güçlendirilmesi.

--İstişare ve bilgilendirme mekanizmaların geliştirilmesi ve “Türkiye’nin dostları” çalışma grubun oluşturulması yer alıyor.

Söz konusu rapora Dünya Bankası’nın http://www.worldbank.org/content/dam/Worldbank/document/eca/turkey/tr-eu-customs-union-eng.pdf internet adresinden ulaşılabilir.