İKV`DEN ANALİZ

Avrupa Yatırım Planı’nda Fonlar Arası Sinerji Yaratılıyor

Avrupa Komisyonunun önceliklerinden biri AB’nin büyümede ivme kazanması ve istihdamın artması.  Avrupa Yatırım Planı’nın merkezindeki Avrupa Stratejik Yatırımlar Fonu (European Fund for Strategic Investments - EFSI) ve Avrupa Yapısal ve Yatırım Fonları (European Structural and Investment Fund- The ESI Funds) büyüme ve istihdamın artırılmasında önemli rol oynuyor. Avrupa Komisyonu 23 Şubat 2016 tarihinde bir broşür yayımlayarak yerel otoritelerin ve proje düzenleyicilerin EFSI ve ESI fonlarını tam kapasiteyle kullanılabilmesine yardımcı olmayı amaçlıyor. Böylece fonlar arasında koordinasyon sağlanarak ve birbirlerinin tamamlayıcılığından yararlanılarak sinerji yaratılması hedefleniyor. Broşür, EFSI ve ESI fonlarının proje düzeyinde ya da yatırım platformu gibi bir finansal araçla muhtemel bileşimini ortaya koyuyor. Broşürde ayrıca örnek projeler ve paydaşların deneyimleri de aktarılıyor.

Avrupa Yatırım Planı

Küresel ekonomik ve finansal kriz AB’de yatırımların hızlı bir şekilde azalmasına yol açtı. Bu durum temel altyapı ve inovasyon yatırımlarının yanı sıra KOBİ’lerin finansmanının güçleşmesine neden oldu. Halen AB’de yatırımlar kriz öncesi seviyelerinden yüzde 15 daha az düzeyde. AB’nin bu yatırım açığını kapatabilmesi, kriz öncesi seviyelerine dönmesi ve tekrar büyüme trendine girmesi gerekiyor.

Aslında AB’de yatırıma ihtiyaç bulunuyor ve bu yatırımlar için gerekli likidite mevcut. Fakat birçok yatırım potansiyeli finansal ve finans dışı engeller nedeniyle gerçekleşemiyor. Yatırımcıların güveni ekonomik dalgalanmanın yanı sıra düzenleyici ortamdaki belirsizlikler nedeniyle düşük düzeyde bulunuyor. Avrupa Komisyonu yatırım açığının kapatılması amacıyla geçtiğimiz yıl üç sütundan oluşan Avrupa Yatırım Planı’nı ortaya koydu.

Birinci sütun kapsamında, AB bütçesinden ve Avrupa Yatırım Bankası (AYB) tarafından fonlanması planlanan EFSI oluşturulması öngörülüyor. Üç yıl içerisinde (2015-2017)  315 milyar avroluk kaynağı harekete geçirmesi planlanan EFSI AB bütçesinden 16 milyar avro, AYB’den ise 5 milyar avro tutarında destek alacak. 21 milyar avroluk EFSI’nin çarpan etkisinin ise 1’e 15 oranında olması öngörülüyor. Bir diğer ifadeyle, EFSI kapsamında, uzun vadeli yatırımlar için çarpan etkisiyle 240 milyar avro, KOBİ’ler ve orta düzey sermayeli şirketler için ise 75 milyar avro yatırım sağlanması bekleniyor.

Kamu kaynaklarının oldukça sınırlı olduğu, buna karşılık finansal kurumların ve şirketlerin banka hesaplarında kullanıma hazır kaynakların bulunduğu dikkate alındığında, Yatırım Planı aracılığıyla düşük güven ve düşük yatırımlar arasındaki kısır döngünün kırılması hedefleniyor. Kamu ve özel sektör kaynaklarının akıllı bir şekilde harekete geçirilmesiyle, kamu kaynaklarından gelen her avronun, borca yol açmadan daha fazla özel yatırım çekmek için kullanılması hedefleniyor.

EFSI’nin en önemli önceliği ise, altyapı yatırımları olarak belirlendi. Bu kapsamda, genişbant ve enerji ağları, endüstri merkezlerindeki ulaşım altyapısı, yenilenebilir enerji projeleri, eğitim ve mesleki eğitim ile KOBİ’ler desteklenecek.

İkinci sütunda, yatırımları en çok ihtiyaç duyulan alanlara yönlendiren bir yardım programı ile desteleyecek, gerçekçi bir proje havuzu oluşturulması yer alıyor. Bu kapsamda, büyümeyi destekleyecek EFSI bünyesinde projeler ticari ve toplumsal açıların yanı sıra ve AB’ye sağlayacağı katma değer açısından değerlendirecek uzmanları bir arayan getiren bir Yatırım Komitesi kurulacak.

Avrupa Yatırım Planı’nın üçüncü sütunu ise, AB’yi yatırımcılar için daha cazip bir hale getirmek amacıyla aşırı bürokrasinin ve yatırımların önündeki yasal engellerin kaldırılması oluşturuyor.

Bilindiği üzere, AYY Fonları, Avrupa Bölgesel Kalkınma Fonu, Avrupa Sosyal Fonu, Avrupa Uyum Fonu, Avrupa Kırsal Kalkınma için Tarımsal Fon ve Avrupa Denizcilik ve Balıkçılık Fonu olmak üzere 4 Avrupa Fonunu içeriyor.

2014-2020 dönemi için 450 milyon avro tutarında öngörülen AYY Fonları, çok yıllı programlarla işbirliği halinde, her fonun öncelikleri doğrultusunda ve temel AB öncelikleri paralelinde akıllı, sürdürülebilir ve kapsayıcı büyüme için üye ülkelere tahsis ediliyor.

EFSI’nin arkasındaki temel mantık AYB’nin daha yüksek risk almasını sağlayarak, stratejik yatırmalara ve KOBİ’ere ilave finansman temin etmek. ESI fonları ayrı bir mekanizma olması itibarıyla doğrudan EFSI’ye aktarılamıyor. ESI Fonlarına ilişkin programların EFSI’nin desteğiyle Avrupa Yatım Planı'nın hedeflerini gerçekleştirmesi amaçlanıyor. Böylece iki fon arasında koordinasyon ve sinerji yaratılarak sağlanan katma değer artırılacak. Kısaca AYY Fonlarının ortak çerçevesi, kullanıcılar ve mali destekten yaralanan nihai kullanıcılara AB bütçesinden desteklenen diğer araçlardan da yaralanma imkânı sağlıyor.