AB GÜNDEMİ: Romanya’nın AB Dönem Başkanlığı ve Türkiye

Romanya’nın AB Dönem Başkanlığı ve Türkiye

Romanya AB üyesi olduğu 2007 yılından bu yana ilk defa 1 Ocak - 30 Haziran 2019 tarihlerinde AB Dönem Başkanlığı’nı üstlenecek. Mottosunu “Uyum, paylaşılan bir AB değeri” olarak belirleyen Romanya Dönem Başkanlığı AB üçlü dönem başkanlığında da yeni bir dönemi başlatıyor. Bilindiği gibi trio olarak adlandırılan bu yapıda artarda üç dönem başkanı ülke ortak genel öncelikler belirleyip bunlara göre de kendi önceliklerini şekillendiriyorlar. Nitekim Romanya’dan sonra AB dönem başkanlığı görevini 2019’un ikinci yarısında Finlandiya, 2020’nin ilk yarısında ise Hırvatistan üstlenecek.

Romanya’nın Öncelikleri

Başbakan Viorica Dancila  “Bugün Romanya’nın faydalandığı demokrasi, ekonomik büyüme ve güvenlik AB yolumuzun aşikar sonuçlarıdır. Bu bizim bağlı olduğumuz ve geri döndürülemez bir seçimdir. Biz Avrupa’yız. Avrupa’nın geleceği bizim geleceğimiz, aynı zamanda daha iyi be güvenli bir dünyaya yapacağımız katkı demek” sözleriyle ülkesinin AB Dönem Başkanlığı’na verdiği önemi vurguladı. Bu görevi ilk defa üstlenen Romanya tarafından 2019’un ilk altı ayında belirlenen dört öncelik şu şekilde sıralanıyor:

1. Uyum Avrupası

-Rekabetçilik, kalkınmadaki farklılıklar, istihdam ve sosyal haklar

-Yenilikçilik ve dijitalleşme

-Bağlayıcılık, iklim ve sürdürülebilirlik

2. Daha güvenli bir Avrupa

-İç güvenlik, terör ve suçla mücadele

-Etkili dış sınır yönetimi

-İyi işleyen Schengen Alanı

-Siber güvenlik

3. Daha güçlü bir küresel aktör olarak Avrupa

-Batı Balkan genişlemesi

-AB savunma yetkinlikleri (PESCO, EDF, CARD)

-AB’nin doğu komşuluk bölgesinde tutarlılık ve etkili olma

-Çok taraflılık

4. Ortak değerlerin Avrupası

-Demokrasi, özgürlük, insan hakları ve insan onuruna saygı

-Dayanışma, eşit fırsatlar, cinsiyet eşitliği ve sosyal adalet

-Irkçılık, yabancı düşmanlığı, antisemitizm, toleranssızlık ve popülizmle mücadele

Romanya’nın bu öncelikler kapsamında harekete geçmesi için ise aslında 6 aydan daha kısa zamanı olacak. Şöyle ki bu görevi ilk defa üstlenen Romanya Dönem Başkanlığı hem mayıstaki AP seçimlerine hem de Brexit’e şahitlik edecek. Öte yandan 2021-2027 dönemi AB’nin uzun vadeli bütçesinin tartışmalarını da unutmamak gerekiyor.

Her ülke gibi Romanya da dönem başkanlığına kendi damgasını vuracak bir konu belirlemiş durumda: dijital dönüşüm. Aslında Romanya’nın teknoloji konusunda iyi bir düzeyde olduğu ve bu alana yoğunlaştığı pek bilinmiyor. Şöyle ki tüm AB içerisinde en hızlı internet hizmetine sahip ülke Romanya. AB fonlarından, hükümet ve yerel yönetimlerin desteğinden oldukça faydalanan ve hızla gelişen bir start-up kültürü bulunuyor. Hatta Avrupa Start-up Zirvesi’ne de ev sahipliği yapacak. 2017’de %6,7 olarak gerçekleşen yüksek büyüme oranı ve teknoloji konusunda hevesli genç nüfusu ile bazı kişilerce AB’nin “silikon vadisi” olarak adlandırılan Romanya’da 2018 yılında fizik alanında Nobel ödülünü kazanan Fransız bilim insanı Gérard Mourou da kapsamlı bir proje yürütüyor. Romanya tüm bu gelişen ve güçlenen yönlerini AB Dönem Başkanlığı’nı fırsat bilerek kendi lehine özellikle ülkenin tanıtımı için kullanacak gibi görünüyor.

Tüm bu hevesli önceliklere rağmen Romanya Dönem Başkanlığı sıkıntılı başladı. 11 Ocak 2019 tarihinde gerçekleştirilen resmi açılış seremonisinde Romanya’nın Yolsuzlukla Mücadele Kurumu başkanının görevden alınması, yolsuzlukla mücadeleyle ilgili atılan adımların yetersizliği ve AP’nin kasım ayında Bükreş yönetiminin yargı bağımsızlığına  saygı göstermesi gerektiği yönündeki kararı gibi unsurlar AB Konseyi Başkanı Tusk ve Komisyon Başkanı Juncker’in konuşmalarına uyarı cümleleri olarak yansıdı. Hatırlanacağı gibi Komisyon Başkanı Juncker "Romanya şu anda Avrupa'da kendisini de AB'yi de bir arada tutacak bir birlik içinde değil." diyerek Romanya’nın AB’nin bu kritik döneminde böylesine önemli bir görevin ne derece altından kalkabileceğine dair şüphelerini paylaşmıştı.

Türkiye-Romanya İlişkileri ve Türkiye’nin Katılım Süreci

Türkiye-Romanya ilişkileri 2011 yılında imzalanan Stratejik Ortaklık Belgesi ile stratejik ortaklık düzeyine çıkmıştır. Hâlihazırda Türkiye ve Romanya Balkanlardaki en büyük iki ticaret ortağıdır. Taraflar arasında ikili ilişkiler son olarak Romanya Başbakanı Viorica Dancila ‘nın ekim ayında ülkemize gerçekleştirdiği resmi ziyarette ülkemizin AB üyeliğine destek verdiklerini açıklaması, Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın da Romanya’nın AB Dönem Başkanlığı’nın Türkiye için fırsat olduğunu belirtmesi önemliydi. Ancak Romanya’nın açıklanan önceliklerine baktığımızda, kendi öncüllerinde olduğu gibi Batı Balkanların AB üyelik sürecine ağırlık verildiği görülüyor. Ancak Türkiye’nin katılım süreci Romanya’nın öncelikleri arasında yer almıyor. 2019’un ilk yarısı Brexit ve AP seçimleri süreciyle geçerken kendi iç sorunlarıyla daha fazla uğraşan bir AB ve tüm bunların altından kalkmaya çalışırken altı ay sonunda bir iz bırakmaya çalışacak bir Romanya Dönem Başkanlığı öngörülebilir. Dolayısıyla iş gene başa düşüyor. Türkiye’nin, katılım sürecini ve AB ile ilişkileri canlandırmak için önce Reform Eylem Grubu toplantıları sonucu ortaya çıkan ajandasını hızla hayata geçirmesi gerekiyor.

Romanya Dönem Başkanlığı ile ilgili daha detaylı bilgiye resmi internet sitesi olan http://www.romania2019.eu/#s-home adresinden ulaşılabilir.

Çisel İleri, İKV Araştırma Müdürü