Türkiye-AB ilişkilerinde yaşanan gelişmeler şu şekilde:
Ekonomi Bakanı Zeybekci’nin Brüksel Temasları
Ekonomi Bakanı Nihat Zeybekci, 7 Ekim 2016 tarihinde AB kurumları nezdinde bir dizi temasta bulunmak üzere Brüksel’e bir çalışma ziyareti gerçekleştirdi. Bakan Zeybekci, Avrupa Komisyonunun Ticaretten Sorumlu Üyesi Cecilia Malmström ve Ulaştırmadan Sorumlu Üyesi Violeta Bulc ile görüşmeler gerçekleştirdi. Zeybekci’nin Malmström ile gerçekleştirdiği görüşmede, Türkiye-AB ticari ilişkileri ve Gümrük Birliği’nin güncellenmesi konuları ele alındı.
Zeybekci, Brüksel merkezli düşünce kuruluşu Avrupa Politika Çalışmaları Merkezinde (CEPS) gerçekleştirilen “Türkiye: Siyasi-Ekonomik Gelişmeler ve Gümrük Birliğinin Geleceği” başlıklı toplantıda bir konuşma gerçekleştirdi. Zeybekci, konuşmasında, Türkiye’nin AB üyeliği ile ilgili olarak, AB standartlarına ulaşmanın üyelikten daha önemli olduğunu dile getirdi. Gümrük Birliği’nin iyileştirilmesi gerektiğini vurgulayan Ekonomi Bakanı Zeybekci, Gümrük Birliği’nin; Türkiye’nin karar alma mekanizmalarına katılımını mümkün kılacak şekilde ve tarım, hizmetler ve kamu alımları alanlarına genişletilerek güncelleştirilmesi gerektiğine dikkat çekti ve bu doğrultudaki müzakerelerin 2017’nin başında başlayacağını belirtti.
AB ile ABD arasında müzakereleri süren TTIP ile ilgili olarak, Amerikan ürünlerinin Türkiye’ye tek taraflı girişine izin vermelerinin mümkün olmadığını belirterek, bu konuda bir sonuç almak istediklerini belirtti. Zeybekci, bu yönde olumlu gelişmelerin yaşandığını söyledi. Zeybekci, Brexit konusunda Türkiye’nin önceliğinin; Britanya’nın AB’den ayrıldığı gün iki ülke arasında kapsamlı bir STA bulunması olduğunu belirtti.
Türkiye ekonomisinin, 15 Temmuz darbe girişiminden sağlam şekilde çıktığını ifade eden Zeybekci, Türkiye’nin dünyanın en büyük 18’inci ekonomisi olduğunu hatırlattı ve Türkiye’nin bütçe açığı, banka sermaye yeterlilik alanı gibi göstergelerde AB üye ülkelerine kıyasla oldukça iyi durumda olduğuna değindi. Türkiye ekonomisi hakkında bilgi veren Zeybekci, Türkiye’nin dünyanın en hızlı büyüyen ekonomilerinden biri olduğunu kaydetti. Türkiye’nin toplam ihracatının yüzde 49’unu AB ülkeleriyle gerçekleştirdiğini ve Türkiye’ye gelen doğrudan yabancı yatırımların yüzde 75’inin AB kaynaklı olduğunu belirten Zeybekci, Türkiye’nin yatırım için en cazip ülke olduğunu söyledi. Zeybekci, uluslararası kredi derecelendirme kuruluşu Moody’s’in Türkiye’nin notunu indirmesi konusunda, Moody’s’in kararından sonra bir hafta içinde, Türkiye’ye 604 milyon dolar artı girişi olduğuna dikkat çekti.
İtalya ve İspanya Dışişleri Bakanları Türkiye’de
Ekim ayının ilk haftasında AB’den Türkiye’ye üst düzey ziyaretler devam etti. İtalya Dışişleri Bakanı Paolo Gentiloni 6-7 Ekim 2016 tarihlerinde, İspanya Dışişleri Bakanı José Manuel García-Margallo 7 Ekim 2016 tarihinde Türkiye’yi ziyaret ederken, 4-7 Ekim 2016 tarihlerinde ise AB Konseyi AB Konseyi Genişleme ve Katılım Müzakereleri Yürüten Ülkeler Çalışma Grubu (COELA) Heyeti Türkiye’ye bir çalışma ziyareti gerçekleştirdi.
İtalya Dışişleri Bakanı Gentiloni ve İspanya Dışişleri Bakanı Margallo’nun ziyareti 15 Temmuz darbe girişimi sonrasında İtalya ve İspanya Hükümetlerinin Türkiye’ye yönelik sergilediği dayanışmanın somut bir göstergesi olarak değerlendirildi. Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu ve AB Bakanı ve Başmüzakereci Ömer Çelik başta olmak üzere üst düzey temaslarda bulunan bakanlar, darbe girişimi sırasında ağır hasar gören TBMM binasını ziyaret ettiler. Gerçekleşen görüşmelerde, ikili ilişkilerin yanı sıra 15 Temmuz darbe girişimi, terörle mücadele, Türkiye-AB ilişkileri, vize serbestisi ve düzensiz göç konuları ele alındı.
AB Bakanı ve Başmüzakereci Ömer Çelik, İtalya Dışişleri Bakanı Gentiloni ile düzenledikleri ortak basın toplantısında, Türkiye'nin özellikle Balkan rotası ve Orta Akdeniz'de sığınmacı krizi konusunda 1'e 1 anlaşmasıyla ortaya koyduğu performansın, AB'yi büyük bir krizden koruduğunu belirtti. Özellikle Geri Kabul Anlaşması, gönüllü yerleştirme gibi konularda daha güçlü mekanizmaların ortaya çıkması gerektiğini ifade eden Çelik, Türkiye açısından burada kritik konunun vize serbestliği olduğunun altını çizdi. Türkiye-AB ilişkilerine de değinen AB Bakanı Ömer Çelik, şimdiye kadar birçok faslın açılmasının hiçbir teknik gerekçe olmadan bloke edildiğini belirtirken, 23’üncü ve 24’üncü fasılların açılmasının bu tarihsel dönemde oldukça önemli olduğunu dile getirdi.
AB Bakanı Çelik, 7 Ekim 2016 tarihinde, İspanya Dışişleri Bakanı Margallo ile bir araya geldi. AB Bakanı Çelik, düzenlenen ortak basın toplantısında, Türkiye ile İspanya’nın terörle mücadele ve sığınmacılar başta olmak üzere birçok alanda yakın anlayış içerisinde olduğuna dikkat çekti. Avrupa’nın bazı başkentlerinde terör örgütü PKK’nın propaganda faaliyetlerine izin verilmesini eleştiren Çelik, bunların ortak değerler açısından doğru yaklaşımlar olmadığını belirtti. Çelik, sığınmacı krizi konusunda yeni yaklaşımlar geliştirilmesi gerektiğini belirterek, 18 Mart uzlaşısının başarılarına değindi. Bakan Çelik son olarak, terör örgütlerinin ideolojik olarak beslendikleri kaynakların kurutulması gerektiğinin altını çizerek, bu doğrultuda Türkiye ve İspanya’nın ortak girişimi olan Medeniyetler İttifakının önemine dikkat çekti.
AB’den Hakkâri’deki Terör Saldırısına Kınama
AB, 9 Ekim 2016 tarihinde Hakkâri’nin Şemdinli ilçesinde terör örgütü PKK tarafından gerçekleştirilen, 10 asker ve 8 sivilin şehit olduğu, 27 kişinin ise yaralandığı terör saldırısını kınayan bir mesaj yayımladı. AB Dışişleri ve Güvenlik Politikası Yüksek Temsilcisi Federica Mogherini’nin Sözcüsü tarafından yapılan açıklamada, yaşamını kaybedenlerin ailelerine başsağlığı, yaralılara acil şifalar dilendi. Açıklamada, AB ve Türkiye’nin terörün her türlüsüne karşı birlik içerisinde olduğu vurgulanırken, Türkiye’nin güneydoğusundaki tehlikeli şiddet sarmalının sona ermesi ve silahların bırakılarak, gerçek bir diyalog zemininde siyasi sürecin başlaması gerektiği belirtildi. Son olarak AB’nin sürece destek vermeye hazır olduğu mesajı verildi.
Türkiye’ye Yönelik Mülteci Desteği, Yönlendirme Komitesi Toplantısı’nda Değerlendirildi
Türkiye Mülteci Aracı Yönlendirme Komitesi, 4 Ekim 2016 tarihinde Brüksel’de, dördüncü kez bir araya geldi. Eğitim ve sağlık alanlarında imzalanan ve değeri 600 milyon avro olan iki adet doğrudan hibe anlaşması ile 422 milyon avro değerinde insani yardım sözleşmeleri de dâhil olmak üzere, bugüne değin kaydedilen somut ilerlemeler ele alındı. Toplantıya ilişkin yapılan açıklamada, 3 milyar avro kapsamında değeri 1.252 milyon avro olan 34 projenin sözleşmeye bağlandığı ve bunun 467 milyon avroluk bölümünün aktarıldığı belirtildi.
Avrupa Konseyinden Türkiye’ye Nefret Söylemi Eleştirisi
Avrupa Konseyi Irkçılık ve Hoşgörüsüzlükle Mücadele Komisyonu (ECRI) tarafından 4 Ekim 2016 tarihinde yayımlanan 5’inci Türkiye Raporu’nda, Türkiye’de politikacılar ve ünlü şahısların giderek artan şekilde nefret söylemi yaydığı uyarısında bulunuldu. Raporda, devletin en üst kademelerinde görev yapan bazı siyasiler ve toplumda yakından tanınan ünlü şahsiyetlerin “giderek artan biçimde nefret söylemi yaydığı” belirtildi. Avrupa Konseyi raporunda ayrıca kamu denetçiliği, “tarihi azınlıkların” hakları ve sığınmacılar gibi konularda son yıllarda ilerleme kaydedilmiş olsa da Suriyeli sığınmacılar, Kürtler, Romanlar ve LGBT gruplarının durumlarının “kötüye gittiği” görüşüne yer verildi.
Raporda, Türkiye’ye yönelik bir dizi tavsiyeye de yer verildi. Bunlar arasında ayrımcılığın yasaklanmasına ilişkin Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’ne Ek 12 Numaralı Protokol’ün onaylanması, ayrımcılıkla mücadeleyi kapsayan yasal mevzuatın ve Türkiye İnsan Hakları Kurumunun bağımsızlığının ECRI normlarıyla uyumlu hale getirilmesi ve güvenlik güçlerinin neden olduğu iddia edilen kötü muamele şikâyetlerini soruşturacak bağımsız bir organın oluşturulması da yer alıyor.