AB, RUSYANIN KIRIM’I İLHAK KARARINA KARŞI YAPTIRIMLARI GENİŞLETİYOR
20-21 Mart tarihlerinde Brüksel’de toplanan AB Konseyi zirvesinde, Rusya’nın Kırım’ı ilhak kararına karşılık olarak Ukrayna ile Ortaklık Anlaşması’nın siyasi bölümünün imzalanması ve daha önce alınan yaptırım kararı uyarınca bazı Rus ve Kırımlı yetkililere uygulanan yaptırımların genişletilmesi kararlaştırıldı. AB Konseyi’nde alınan bir diğer önemli karar, Ukrayna’daki krizin büyümesi durumunda Avrupa Komisyonu’na geniş kapsamlı ekonomik yaptırım kararı alma yetkisinin verilmesi oldu.
Ukrayna’daki siyasi istikrarsızlık, Kırım’da yapılan referandumun ardından, Kırım’ın bağımsızlığını ilan edip Rusya’ya katılma talebi sonrası uluslararası bir krize dönüştü. AB ve ABD, uluslararası hukuka aykırı olduğu gerekçesiyle Rusya’nın Kırım’ı ilhak etme kararını tanımadıklarını ifade ettiler ve bu ülkeye yaptırım kararı aldılar.
Bilindiği gibi, nüfusunun büyük çoğunluğu Rus olan Kırım’da yapılan referandumun yüzde 96 ile “Rusya’ya katılım” yönünde sonuçlanması üzerine, Kırım parlamentosu Rusya’ya bağlanmak için 17 Mart 2014 tarihinde Rusya’ya resmen başvuru yapmıştı. Uluslararası tepkilere karşın Rusya, Ukrayna’dan tek taraflı olarak ayrılıp Rusya’ya katılma kararı alan Kırım Özerk Cumhuriyeti’nin bağımsızlığını tanıdı. 18 Mart tarihinde, bölgenin Rusya’ya ilhakına dair imzalar Moskova’da atıldı. Rusya Parlamentosu’nun alt kanadı Duma’nın ardından, üst kanadı olan Federasyon Konseyi de 21 Mart tarihinde Rusya’nın Kırım ile birleşme kararını onayladı. Bundan sonraki süreçte, Kırım’ın kısa bir geçiş döneminin ardından, 1 Ocak 2015 tarihinde Rusya’ya resmen bağlanması öngörülüyor. Ayrıca, Rusya tarafından Kırımlılara şimdiden Rus pasaportlarının verilmeye başlandığı bildiriliyor.
AB Konseyi toplantısı öncesinde 17 Mart tarihinde toplanan AB Dışişleri Bakanları, Ukrayna’nın toprak bütünlüğünü ve egemenliğini açıkça ihlal ettiği gerekçesiyle Rusya’nın Kırım’ı ilhak kararını tanımadıklarını ifade ettiler ve Rusya’yı şiddetle kınadılar. AB Dışişleri Bakanları ayrıca toplantıda, 21 Kırımlı yetkiliye yaptırım uygulanması kararı aldılar. Ardından başlayan ve iki gün süren AB Konseyi Zirvesinde, 12 kişinin daha mal varlıklarının dondurulduğu ve bu kişilerin de vize yasağına dâhil edildikleri açıklandı. Buna ek olarak, Haziran ayında yapılacak olan AB-Rusya Zirvesi’nin de iptal edildiği ve Rusya’nın Ukrayna’yı istikrarsızlaştırma politikalarını sürdürmesi halinde, AB’nin ekonomik yaptırımları gündeme getireceği açıklandı. AB Konseyi tarafından 20 Mart tarihinde Ukrayna’ya ilişkin yapılan yazılı açıklamada, Ukrayna’da anayasal reform ihtiyacına işaret edildi ve ülkedeki insan hakkı ihlalleri ve şiddet olaylarının araştırılması gerektiği kaydedildi.
AB Konseyi Başkanı Herman Van Rompuy iki günlük AB Konseyi toplantısının ilk gününün sonunda yaptığı basın açıklamasında, Ukrayna ile Ortaklık Anlaşması’nın siyasi kısmının imzalanması kararının, AB’nin bu ülke ile dayanışma içinde olduğunun somut işareti olduğunu söyledi. Avrupa’da barış ve istikrarın korunması konusunda AB’nin sahip olduğu sorumluluğu hatırlatan Van Rompuy, Ukrayna’da da Avrupa değerleri ve çıkarlarının korunması doğrultusunda hareket edildiğini vurguladı. Van Ropmuy, soruna uluslararası hukuk kuralları çerçevesinde siyasi bir çözüm bulunmasının hedeflendiğini söyledi. AB Konsey Başkanı Van Rompuy ayrıca, Ukrayna’ya Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı (AGİT) gözlemcilerinin yerleştirilmesi konusunda mutabakat sağlanamaması durumunda, AB gözlemci misyonunu bölgeye göndereceklerini kaydetti. AB Konsey toplantısı sırasında Almanya Başbakanı Angela Merkel de, Ukrayna’nın IMF ile anlaşması halinde AB’nin hükümete mali destek sağlayacağını ifade etti.
Rusya’nın Kırımı ilhak etme kararı alması üzerine harekete geçen ABD ise daha önce 11 Ukraynalı ve Rus yetkiliye yönelik aldığı yaptırım kararına, 20 Rus devlet adamını ve bir bankayı daha ekledi. ABD Başkanı Barack Obama yaptığı açıklamada, Kırım'da yapılan referandumu yasadışı olarak nitelendirdi ve Rusya’nın bu kararının Ukrayna’nın güney ve doğusuna tehdit oluşturduğunu kaydetti. İngiliz The Independent gazetesinin 21 Mart tarihli haberine göre, ABD yönetimi Rusya Başbakanı Vladimir Putin’e yakın isimler hakkında cezai yaptırım kararı aldı. Rusya’nın Ukrayna içlerine daha fazla ilerlemesi durumunda ABD, Rusya’nın enerji sektörünü hedef alan yaptırımları gündeme taşıyacak.
Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ülkesine yönelik AB ve ABD tarafından yaptırım kararlarına karşı, “Kırım’ın her zaman Rusya’nın bir parçası olduğu” açıklamasıyla ve bu ülkelere karşı aldığı yaptırım kararları ile karşılık verdi. Kendisine yönelik yaptırımlar kararları karşısında sessiz kalmayan Rusya, ABD Temsilciler Meclisi Başkanı John Boehner, Başkan Obama’nın üç yardımcısı ve senatör John MacCain’i yaptırım listesine dâhil etti.
Uluslararası bir krize dönüşen Kırım meselesine BM de dâhil oldu. BM Genel Sekreteri Ban Ki-Moon Rusya Devlet Başkanı Putin ile bir görüşme gerçekleştirdi ve BM ve AGİT gözlemcilerinin Ukrayna’ya gönderilmesi çağrısında bulundu.
Diğer yandan Türkiye, Kırım’da yaşanan gelişmeleri yakında takip ediyor ve tüm taraflara itidal çağrısında bulunuyor. Dışişleri Bakanlığı tarafından daha önce yapılan açıklamada, Kırım’da yapılan referandumun gayrimeşru ve geçersiz olduğu kaydedilmişti.